Ciąg dalszy prac nad projektem nowej ustawy o cudzoziemcach

Trwają prace nad projektem nowej ustawy o cudzoziemcach. W listopadzie ubiegłego roku HFPC przedstawiła uwagi do tego projektu (więcej informacji dostępnych jest tutaj). Z końcem stycznia 2013 r. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych odbyła się konferencja uzgodnieniowa związana z wniesionymi przez organizacje pozarządowe uwagami do projektu ustawy.

Duża część uwag HFPC została uwzględniona w pracach na projektem. „„Zgodnie z naszymi uwagami, w ustawie zostanie wskazane wprost, że nie można odmówić wjazdu do Polski cudzoziemcowi, jeśli podczas przekraczania granicy RP deklaruje on chęć ubiegania się o nadanie statusu uchodźcy w Polsce, nawet gdyby nie posiadał on dokumentów uprawniających do jej przekroczenia” – mówi Maja Tobiasz, prawniczka HFPC.

W ten sposób Polska zapewni realizację prawa do azylu i dostęp do procedury uchodźczej zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami. Jednym z najważniejszych postulatów HFPC było ustanowienie detencji cudzoziemców środkiem ostatecznym i zapewnienie prawnej możliwości rozważenia alternatywnych rozwiązań przed umieszczeniem cudzoziemca w ośrodku strzeżonym. Uwagę uwzględniono częściowo poprzez przyznanie sądom kompetencji w zakresie stosowania alternatyw do detencji.

„Jest to ważna zmiana, idąca w kierunku realizacji zasady traktowania detencji jako środka ostatecznego, zgodnie z prawem UE” – mówi Karolina Rusiłowicz, prawniczka HFPC.

Projekt przewiduje także, bezwzględne ograniczenie detencji osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy do 6 miesięcy. Jednak do projektu nie została wpisana wprost zasada traktowania detencji jako środka ostatecznego i tym samym priorytet rozważenia środków alternatywnych przed detencją. W konsekwencji Straż Graniczna nie ma prawnej możliwości zastosowania alternatyw względem detencji przed wydaniem decyzji zobowiązującej cudzoziemca do powrotu oraz przed skierowaniem wniosku do sądu o umieszczenie cudzoziemca w ośrodku strzeżonym.

„W przepisach prawa unijnego określono wyraźnie, że stosowanie środka detencyjnego powinno mieć miejsce, o ile w danej sprawie nie mogą zostać zastosowane wystarczające, lecz mniej represyjne środki” – mówi Karolina Rusiłowicz. Projekt zakłada również zgodnie z uwagami HFPC  zniesienie dodatkowego kryterium dochodowego polegającego na konieczności wykazania, iż cudzoziemiec powinien posiadać miesięczny dochód odpowiadający kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, które wymagane było m.in. przy ubieganiu się o udzielenie jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę .

Zgodnie unijną dyrektywą powrotową „państwa członkowskie zapewniają skuteczny system monitorowania powrotów przymusowych”. W projekcie ustawy nie przewidziano jednak finansowania kosztów monitoringu powrotów (z wyjątkiem kosztów przejazdu), co w praktyce uniemożliwi udział w nim organizacji pozarządowych nieposiadających środków na ten cel. Zdaniem HFPC zapewnienie skutecznego systemu monitoringu oznacza także udostępnienie monitorującym decyzji, na podstawie których następuje przymusowy powrót cudzoziemca.