Dążenia UE do integracji Romów

Romowie to jedna z największych grup etnicznych w Europie, stanowiąca około 12 mln mieszkańców UE.

Borykają się z wieloma problemami, w tym z przejawami dyskryminacji, a ich poziom integracji z resztą społeczeństwa jest niepokojąco niski. Problem ten dotyczy nie tylko państw członkowskich Europy Środkowowschodniej, ale również rozwiniętych krajów Zachodu, czego przykładem może być Francja, gdzie szerokim echem odbiła się dokonana przez władze francuskie deportacja Romów.

Niewątpliwie, Romowie są wykluczani z życia społecznego. Często nie rozumie się ich specyficznej kultury zakazując im, chociażby wędrownego trybu życia, co zostało podważone przez ETPCz oraz jest sprzeczne ze swobodnym przepływem osób w UE. Dostrzega się również ich kłopoty z edukacją. Tylko 42% dzieci romskich kończy szkołę podstawową, podczas gdy średnia UE wynosi 97,5%. Oczywiście, pojawiają się kontrargumenty mówiące, że wynika to z romskiej kultury oraz tendencji do nauki w domu. Z drugiej strony, biorąc pod uwagę ostentacyjną niechęć, przejawy dyskryminacji, a czasem nawet rasizmu, nie dziwi fakt, iż Romowie często nie chcą posyłać swoich dzieci do szkół publicznych. Źródłem utrudnienia w normalnym funkcjonowaniu tej mniejszości narodowej jest również niski dostęp do dóbr publicznych typu mieszkanie czy opieka zdrowotna.

Wielu socjologów, zajmujących się problemami Romów, wskazuje, że rozwiązanie nie leży na poziomie państw, ale na poziomie całej Unii Europejskiej. Chociaż wiele dziedzin życia społecznego: edukacja, zatrudnienie czy opieka zdrowotna należy do kompetencji państw członkowskich, nie oznacza to, że UE nie ma w tej kwestii żadnych praw. Związane jest to chociażby z prowadzoną polityką antydyskryminacyjną. Obecny art. 19 TFUE zawiera upoważnienie do podejmowania wszelkich niezbędnych środków w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Bardzo dużą rolę odgrywa również obywatelstwo UE. Komisja Europejska przedstawiła oficjalne stanowisko uznające Romów za obywateli UE, którzy powinni korzystać z przysługujących im na tej podstawie praw.

Przykładem wykorzystania artykułu 19 TFUE w praktyce jest Dyrektywa 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzająca w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne. Zapewnia ona zakaz dyskryminacji w takich dziedzinach, jak, przykładowo zatrudnienie, świadczenia społeczne oraz dobra publiczne, takie jak mieszkania i opieka zdrowotna. Poza tym, Komisja Europejska wezwała państwa członkowskie do tworzenia krajowych strategii integracji Romów. Oznacza to, iż każde z państw członkowskich do końca bieżącego roku, będzie musiało przedstawić projekty, w których określi w jaki sposób chcą przyczynić się do spełnienia unijnych celów w tym zakresie.

Główne cele proponowane przez Komisje to następujące obszary: edukacja (aby każde dziecko romskie mogło ukończyć przynajmniej szkołę podstawową), zatrudnienie (zmniejszenie dysproporcji zatrudnienia między społecznością romską a resztą społeczeństwa), zdrowie (wynika z faktu np. mniejszego współczynnika życia oraz większej umieralności romskich noworodków), mieszkania, (nie tylko z tego powodu, iż Romowie mają gorsze warunki mieszkaniowe, ale nawet z powodu gorszego dostępu do podstawowych usług komunalnych, typu woda czy elektryczność).

Podane cele mieszczą się w ramach szerszej strategii rozwoju gospodarczego tzw. „Europa 2020”. Proponowane przez KE środki to wykorzystanie funduszy unijnych np. z Europejskiego Funduszu Społecznego czy Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Ciekawym pomysłem jest również wdrożenie mechanizmu monitorowania, polegającego na pomiarze wyników przy udziale Agencji Praw Podstawowych oraz innych organizacji, na temat społeczno-ekonomicznej sytuacji Romów. Ważna jest również edukacja w duchu tolerancji i otwartości dla różnych kultur. Żadna bowiem kultura nie jest gorsza czy lepsza, jest po prostu inna.