ETPC: zatrzymanie nastolatka w schronisku dla nieletnich naruszyło Konwencję

Siedemnastoletni Maksymilian Grabowski został zatrzymany przez Policję pod zarzutem popełnienia rozboju. Sąd wszczął postępowanie w tej sprawie i zdecydował o umieszczeniu nastolatka w schronisku dla nieletnich. W efekcie, Maksymilian Grabowski spędził w schronisku 5 miesięcy więcej niż powinien, a legalność jego pobytu w schronisku nie była weryfikowana przez sąd. ETPC stwierdził, że w tej sprawie doszło do naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

W świetle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich okres pobytu w schronisku dla nieletnich, przed skierowaniem sprawy na rozprawę, nie może trwać dłużej niż 3 miesiące. Po skierowaniu sprawy na rozprawę nie jest wymagane osobne postanowienie o przedłużaniu pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich.

„Prawo określa okres na jaki nieletni może przebywać w schronisku przed procesem, czyli maksymalnie 3 miesiące. Prawo mówi też, że pobyt w schronisku nie może trwać dłużej niż rok do chwili wydania wyroku w I instancji. Ale prawo nie nakłada na sąd obowiązku stałej kontroli przesłanek umieszczenia w schronisku dla nieletnich po rozpoczęciu postępowania rozpoznawczego, tak jak to jest w przypadku tymczasowego aresztowania. Tę właśnie lukę wytknął Polsce Trybunał” – mówi Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC.

Na problem ten HFPC  zwracała uwagę w trakcie prac legislacyjnych nad nowelizacją ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jednak poprawki w tym zakresie nie zostały wprowadzone. Zastrzeżenia do tej regulacji zgłaszał również Rzecznik Praw Dziecka oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.
Trybunał w wyroku stwierdził, że w świetle standardów konwencyjnych należy uznać, że nie było legalnej podstawy pobytu Skarżącego w schronisku oraz wymaganej możliwości weryfikacji przez sąd konieczności przedłużenia pobytu w placówce.

„Wykonanie wyroku Grabowski przeciwko Polsce będzie wiązało się z koniecznością doprecyzowania przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich” – wskazuje Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC. „Jednak  zanim to nastąpi należy oczekiwać od sądów prowadzących postępowania w sprawach nieletnich, że pomimo braku zmian w przepisach, dostosują praktykę orzeczniczą w taki sposób, aby nie dochodziło do naruszeń jakie miały miejsce w sprawie Grabowski przeciwko Polsce” – dodaje Katarzyna Wiśniewska.