HFPC jest pełnoprawnym uczestnikiem postępowania o ubezwłasnowolnienie

We wrześniu 2017 r. sąd okręgowy przeprowadził wysłuchanie naszej klientki – Pani H., której dotyczy sprawa o ubezwłasnowolnienie, bez poinformowania o tym fakcie HFPC i ustanowił dla niej doradcę tymczasowego. Sąd apelacyjny stwierdził nieważność postępowania w tym zakresie i podkreślił, że HFPC jest uczestnikiem postępowania i powinna być zawiadamiana o wszystkich czynnościach w tej sprawie.

Sprawa dotyczy Pani H. – osoby starszej, co do której prokurator w 2016 roku złożył wniosek o całkowite ubezwłasnowolnienie. HFPC wstąpiła do tego postępowania zgodnie z obowiązującą procedurą.

W trakcie sprawy, jeszcze w 2016 r. złożono wniosek o ustanowienie dla Pani H. doradcy tymczasowego na czas postępowania. Ustanowienie takiego doradcy wiąże się z utratą pełnej zdolności do czynności prawnych na czas postępowania w sądzie. Początkowo sąd ustanowił dla klientki doradcę, ale po zaskarżeniu postanowienia przez Fundację zostało ono uchylone w kwietniu 2017 r. przez Sąd Apelacyjny w Warszawie ze względów proceduralnych. W efekcie sąd okręgowy musiał rozpoznać wniosek ponownie i wysłuchać Panią H.

Sąd okręgowy w sierpniu 2017 r. postanowił wysłuchać Panią H. w obecności biegłych psychiatry i psychologa, nie zawiadomił jednak Fundacji o terminie wysłuchania. Mimo tych nieprawidłowości we wrześniu 2017 r. sąd wysłuchał Panią H., ale bez obecności biegłych – czyli wbrew swojej pierwotnej decyzji.

HFPC zaskarżyła postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego. Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, że wysłuchanie Pani H. bez zawiadomienia o tym fakcie przedstawicieli Fundacji było nieprawidłowe. Prawnicy Fundacji nie mieli wobec tego możliwości wzięcia udziału w wysłuchaniu, co doprowadziło do pozbawienia Fundacji możliwości czynnego udziału w postępowaniu i obrony swoich praw. Sytuacja taka doprowadziła do nieważności tej części postępowania. W konsekwencji sąd uchylił postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego dla Pani H. i przekazał wniosek dotyczący tej kwestii do ponownego rozpoznania.

„HFPC, jako organizacja pozarządowa, o której mowa w art. 546 § 3 k.p.c., wstąpiła do niniejszego postępowania o ubezwłasnowolnienie (…) i korzysta wobec tego z wszystkich uprawnień uczestnika postępowania, winna zatem być zawiadamiana o wszystkich posiedzeniach, rozprawach i terminach przeprowadzania dowodów w sprawie” – czytamy w uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

„Udział organizacji pozarządowych w sprawach dotyczących ubezwłasnowolnienia jest bardzo ważny, ponieważ dotyczą one fundamentalnych kwestii, takich jak możliwość samodzielnego życia osób z niepełnosprawnościami. W  tych sprawach zwracamy uwagę na międzynarodowe standardy ochrony praw osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi lub psychicznymi, w których podkreśla się obowiązek poszanowania autonomii i prawa do samostanowienia tych osób. W naszej ocenie standardy te przemawiają za ograniczeniem, a nawet za wykluczeniem możliwości stosowania instytucji ubezwłasnowolnienia” – stwierdza apl. adw. Jarosław Jagura, prawnik HFPC.

Postanowienie SA w Warszawie z dnia 28 czerwca 2018 r., sygn. akt VI ACz 196/18, jest prawomocne.

Zachęcamy również do zapoznania się z opinią HFPC na temat instytucji ubezwłasnowolnienia, która dostępna jest tutaj.