Interwencja HFPC w sprawie tymczasowego aresztowania osób w podeszłym wieku

HFPC otrzymała zgłoszenie w sprawie tymczasowego aresztowania państwa A.D. i W.R. Pomimo ich zaawansowanego wieku oraz złego stanu zdrowia, są pozbawieni wolności od blisko 9 miesięcy, ponieważ toczy się przeciwko nim postępowanie karne.

Sprawa państwa A.D. i W.R.

Pani A. i pan W. są małżeństwem, w przeszłości wykonywali zawody prawnicze. Każde z nich ma obecnie 78 lat. Na początku lutego 2017 r. decyzją sądu zostali oni tymczasowo aresztowani na 3 miesiące. Sąd apelacyjny dwukrotnie nie uwzględnił zażaleń obrońców na decyzje o przedłużeniu stosowania tego środka zapobiegawczego i w efekcie czas ich pozbawienia wolności dobiega 9 miesięcy.

Oboje małżonkowie, poza podeszłym wiekiem, cierpią na szereg przewlekłych schorzeń i dolegliwości zdrowotnych. Można wśród nich wymienić poważne problemy ortopedyczne, kardiologiczne oraz neurologiczne, a także powikłania związane z przebytą chorobą nowotworową. Ponadto warunki panujące w areszcie nie odpowiadają szczególnym potrzebom osób starszych i schorowanych (niedostosowanie łóżek i miejsc siedzących do ich możliwości ruchowych, sztuczne oświetlenie działające źle na wzrok, panujące w związku z remontem jednostki hałas i zapylenie).

Interwencja HFPC

23 października 2017 r. HFPC przedstawiła swoją opinię prawną sądowi mającemu decydować o dalszym przedłużeniu tymczasowego aresztowania. Zawarte w niej zostały standardy dotyczące obowiązku zapewnienia osobom pozbawionym wolności odpowiedniej opieki medycznej, uwzględniającej stan zdrowia oraz wiek osadzonych. Fundacja odwołała się w opinii do art. 3 EKPC, który zakazuje tortur oraz innych form maltretowania.

„Władze – jeśli zdecydują się na pozbawienie wolności osoby chorej – muszą sprostać obowiązkowi zapewnienia dostatecznego poziomu jej leczenia. Jeżeli nie jest to jednak możliwe, a warunki więzienne są niedostosowane do stanu zdrowia osadzonego, to obowiązkiem państwa jest uwolnienie takiej osoby” – tłumaczy Maciej Kalisz, prawnik HFPC.

Opinia HFPC zawiera podobne uwagi w odniesieniu do zaawansowanego wieku osadzonych, który zwykle łączy się ze złym stanem zdrowia. Jak wskazano w dokumencie, długotrwałe pozbawienie wolności osoby starszej może również rodzić ryzyko naruszenia art. 3 EKPC – zwłaszcza, gdy warunki izolacji nie są dostosowane do szczególnych potrzeb osadzonego. Warunki te nie mogą powodować dalszego pogarszania się stanu zdrowia więźnia, a w szczególności powinny zapewniać możliwość poruszania się po jednostce, dostęp do łóżka oraz toalety.

ETPC: kiedy pozbawienie wolności osoby starszej jest niedopuszczalne?

Trybunał stwierdził do tej pory dwukrotnie naruszenie art. 3 EKPC w związku z pozbawieniem wolności osoby w podeszłym wieku.

„Zgodnie ze stanowiskiem ETPC, ani choroba, ani wiek nie stwarzają immunitetu wobec tymczasowego aresztowania” – mówi Piotr Kubaszewski, prawnik HFPC. „Jeżeli jednak władze decydują się na pozbawienie wolności, muszą sprostać obowiązkowi zapewnienia dostatecznego poziomu leczenia oraz odpowiednich warunków w areszcie. W skrajnych przypadkach może nawet powstać konieczność uwolnienia osoby aresztowanej” – dodaje Piotr Kubaszewski.