Kolejna opinia HFPC ws. zmian w funkcjonowaniu izb wytrzeźwień

HFPC przedstawiła drugą już opinię prawną do wniesionego przez Senat RP projektu zmiany ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (druk sejmowy nr 978). W kwietniu 2012 Trybunał Konstytucyjny (sygn. K 12/11) stwierdził niekonstytucyjność przepisów na podstawie których nakładano opłaty za pobyt w izbach wytrzeźwień. Obecnie trwają prace nad zmianą ustawy zgodnie z wytycznymi TK.
Wyrok TK wchodzi w życie 9 miesięcy od jego opublikowania, tj. 16 stycznia 2013 r. Senacki projekt nowelizacji ustawy wpłynął do Sejmu dopiero na początku grudnia 2012. „Prace nad tym projektem w Sejmie toczą się szybko. Jeśli zmienione przepisy nie wejdą w życie przed 16 stycznia 2013 r., spowoduje to, że nie będzie żadnej regulacji dotyczącej opłat związanych z pobytem w izbach wytrzeźwień” – tłumaczy Barbara Grabowska, prawniczka HFPC.

Brak podstawy prawnej do obliczenia wysokości opłaty powinien skutkować niemożliwością jej pobrania od osób przyjętych do izby wytrzeźwień, przez co placówki zostaną pozbawione ważnego źródła finansowania swojej działalności. Z drugiej strony, zdaniem HFPC mogą się zdarzyć sytuacje, kiedy opłaty związane z pobytem w izbie wytrzeźwień naliczane będą arbitralnie, bez podstawy prawnej.

HFPC zwraca również uwagę, że zgodnie z Regulaminem Senatu projekt ustawy wykonujący orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego oraz wnioski o wprowadzenie poprawek do tego projektu mogą obejmować wyłącznie zmiany zmierzające do wykonania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego oraz ich niezbędne konsekwencje. Tymczasem obecny projekt obejmuje nie tylko zmianę przepisów dotyczących opłat za pobyt w izbach wytrzeźwień, ale ponadto zakłada wprowadzenie do ustawy licznych innych regulacji związanych z funkcjonowaniem izb wytrzeźwień.

„Projekt ustawy zakłada między innymi przeniesienie z rozporządzenia do ustawy  dwóch nowych środków przymusu bezpośredniego – przymusowe podanie produktu leczniczego oraz izolację, które mogą być zastosowane wobec osoby przyjętej do izby wytrzeźwień” – mówi Barbara Grabowska. Zdaniem HFPC niepokojące jest także wprowadzenie możliwości stosowania w izbach wytrzeźwień przymusu bezpośredniego przewidzianego w innych przepisach. Projekt przepisu jest na tyle nieostry, że nie można zrekonstruować na jego podstawie, jakich środków przymusu bezpośredniego będzie można używać wobec osób przyjętych do izb wytrzeźwień. „W obecnym stanie prawnym nie ma jednolitego katalogu środków przymusu bezpośredniego” – tłumaczy Barbara Grabowska.

Zdaniem HFPC, blankietowe upoważnienie pracowników izb wytrzeźwień do stosowania środków przymusu bezpośredniego przewidzianych w innych przepisach, może  powodować nieuzasadnione, arbitralne używanie dowolnego środka przymusu, który przewidziany jest w jakimkolwiek akcie prawnym. HFPC podnosi także, m.in. że na krytykę zasługuje poszerzenie definicji  środka przymusu bezpośredniego w postaci unieruchomienia, do którego można będzie użyć także „innych urządzeń technicznych” niż te wskazane dotychczas w ustawie.

Na uwagę zasługuje, że nowe środki przymusu bezpośredniego, które wprowadza projekt ustawy  nie zostały przewidziane w założeniach projektu do ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej przyjętej przez Radę Ministrów (którego głównym założeniem jest ujednolicenie katalogu środków przymusu bezpośredniego). HFPC zaapelowała w opinii o usunięcie z projektu ustawy zapisów nowelizujących w zakresie środków przymusu bezpośredniego.

HFPC zwraca także uwagę, że nie jest jasne na jakich zasadach funkcjonować będzie przewidziany w projekcie ustawy system umożliwiający obserwację osób umieszczonych w izbach wytrzeźwień. Nie jest jasne, czy system ma umożliwiać jedynie obserwację osób umieszczonych w izbie wytrzeźwień, czy będzie także rejestrował obraz z pomieszczeń izb wytrzeźwień. „Naszym zdaniem poddanie osób przebywających w izbach wytrzeźwień nieustannej kontroli sprawowanej za pomocą urządzeń rejestrujących obraz, stanowi daleko idące wkroczenie w sferę prawnie chronionych praw i wolności tych osób” – mówi Barbara Grabowska.

Opinia HFPC dostępna jest tutaj.