Masowe kontrole w rosyjskich NGOsach

W ubiegły czwartek (21 marca 2013 r.) w siedzibach szeregu rosyjskich organizacji pozarządowych na szeroką skalę przeprowadzono inspekcje. Przeszukano między innymi biura stowarzyszenia Memoriał.

Stowarzyszenie Memoriał 19 grudnia 2012 zostało uhonorowane nagrodą ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego „Pro Dignitate Humana”. Wręczając nagrodę, minister Sikorski powiedział, że „dla Polaków „Memoriał” to synonim niezłomnego dążenia do prawdy”.

Kontrole w rosyjskich NGOsach trwają od końca lutego. Naciski na organizacje pozarządowe nasiliły się po uchwaleniu w Rosji szeregu ustaw ograniczających przestrzeń działania społeczeństwa obywatelskiego. Jedną z nich jest akt uznający organizacje otrzymujące wsparcie finansowe z zagranicy za „zagranicznych agentów”. Celem ustawy jest stawianie w złym świetle organizacji prowadzących działalność na rzecz praw człowieka. Inne ustawy m.in. ograniczyły wolność zgromadzeń, zaostrzyły definicję „zdrady”, ponownie kryminalizowały zniesławienie. Ograniczono także swobodę w Internecie.

W grudniu 2012 prezydent Putin podpisał dokument, który umożliwiał zamrożenie funduszy organizacji prowadzących działalność polityczną, które to otrzymują wsparcie od amerykańskich organizacji lub obywateli. Zakres przeprowadzanych kontroli jest bardzo szeroki. Jednak z dokumentów, które wyciekły wynika, że kontrolerzy otrzymali polecenie, aby koncentrować się na dokumentach wskazujących, że organizacje otrzymują wsparcie z zagranicy, a także są zaangażowane w działalność polityczną. Szukają też wszelkich śladów działań „ekstremistycznych”.

W wielu przypadkach NGO nie były uprzedzone o kontrolach. Czasem odmówiono też przedstawienia dokumentów uprawniających do przeprowadzenia inspekcji. Rosyjska prokuratura publicznie oświadczyła, że planuje przeprowadzić kontrolę w od 30 do 100 organizacjach we wszystkich regionach kraju. Stanowisko EU Russia Civil Society Forum w sprawie kontroli dostępne jest tutaj.