Nowe prawo o zgromadzeniach – praktyczny przewodnik HFPC

W połowie października 2015 r. weszła w życie nowa ustawa – prawo o zgromadzeniach. Nowe przepisy wprowadzają wiele zmian w dotychczasowych regulacjach. HFPC przygotowała krótki przewodnik krok po kroku opisujący, jakie prawa i obowiązki spoczywają na organizatorach i uczestnikach zgromadzeń.

Zmiany w przepisach były wymuszone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego oraz wytycznymi ETPC. Podstawowym założeniem było zapewnienie konstytucyjnej wolności zgromadzania się i zagwarantowanie bezpieczeństwa uczestników zgromadzenia.

Zgodnie z ustawą zgromadzeniem będzie grupa osób, które zebrały się na otwartej przestrzeni dostępnej dla każdego, by prowadzić wspólnie obrady lub wyrazić stanowisko w sprawach publicznych. Znikł minimalny limit osób potrzebnych, by traktować sytuację jako zgromadzenie. Dotychczas musiało to być co najmniej 15 osób.

Organizatorzy będą musieli zgłosić zgromadzenie pisemnie, faksem lub e-mailem w terminie między 30 a 6 dniem przed planowanym wydarzeniem. Ustawa przewiduje możliwość odwołania od decyzji organu gminy o zakazie zgromadzenia do sądu okręgowego. Odwołania mają być rozpatrywane w trybie podobnym do wyborczego – niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu doby od jego wniesienia. Dotychczas obowiązujące przepisy nie zapewniały efektywnej procedury odwoławczej od decyzji o zakazie zgromadzenia.

Za przebieg zgromadzenia będą odpowiadać organizator i przewodniczący. Na przewodniczącym ciąży obowiązek rozwiązania zgromadzenia, jeżeli uczestnicy nie podporządkowują się poleceniom lub gdy naruszają przepisy ustawy lub karne. Jeśli tego nie zrobi lub gdy pojawia się zagrożenie życia, zdrowia albo mienia lub naruszenia przepisów ustawy albo karnych, zgromadzenie będzie mógł rozwiązać przedstawiciel gminy. Przedstawiciel samorządu będzie wyznaczany obowiązkowo dla zgromadzeń w razie niebezpieczeństwa naruszenia porządku publicznego.

Zgromadzenia, które nie powodują utrudnień w ruchu drogowym, będzie można zgłaszać w trybie uproszczonym.

Nowością w ustawie jest możliwość zgromadzenia spontanicznego. Zgodnie z przepisami, możliwość jego zorganizowania pojawia się, w związku z nagłym, niemożliwym do wcześniejszego przewidzenia wydarzeniem związanym ze sferą publiczną, które nie może się odbyć w innym terminie, bo straciłoby sens i znaczenie z punktu widzenia debaty publicznej. Takich zgromadzeń nie trzeba będzie zgłaszać.

Przewodnik po prawie o zgromadzeniach dostępny jest tutaj.