Nowelizacja ustawy o wychowaniu w trzeźwości – rozprawa przed TK

W tym tygodniu Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Prezydenta RP dotyczący nowelizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (sygn. Kp 1/13). Helsińska Fundacja Praw Człowieka we współpracy z Obywatelskim Forum Legislacji przedstawiła Trybunałowi opinię przyjaciela sądu.

Wniosek Prezydenta RP dotyczył m.in. definicji „unieruchomienia” jako jednego ze środków przymusu bezpośredniego, których stosowanie jest dopuszczalne w izbach wytrzeźwień. Zgodnie z kwestionowanym przepisem przymus bezpośredni w formie unieruchomienia polega na dłużej trwającym obezwładnieniu osoby z użyciem pasów, uchwytów, prześcieradeł lub kaftanów bezpieczeństwa albo innych urządzeń technicznych.

Ponadto Prezydent zaskarżył zbyt krótkie vacatio legis, które przewidywała ustawa ze stycznia 2013 r. Nowelizację ustawy o wychowaniu w trzeźwości przedstawiono Prezydentowi do podpisu 11 stycznia 2013 r. Wejście jej w życie przewidziano na 17 stycznia 2013 r., w sytuacji gdy konstytucyjny termin na podjęcie decyzji przez Prezydenta RP upływał 1 lutego 2013 r. W przypadku niezwłocznego podpisania ustawy przez Prezydenta RP oraz jej publikacji okres pomiędzy ogłoszeniem ustawy a jej wejściem w życie wynosiłby maksymalnie 5 dni. Zdaniem Prezydenta RP taka praktyka legislacyjna Parlamentu  nie może zostać zaakceptowana. Powszechnie obowiązujący standard odpowiedniej vacatio legis powinien wynosić 14 dni.

Zaskarżona ustawa została uchwalona 4 stycznia 2013 r. i miała na celu wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z kwietnia 2012 r. Senat podjął się prac nad wykonaniem tego wyroku. Senacki projekt ustawy przewidywał pierwotnie, że ustawa będzie wykonywać jedynie to orzeczenie, jednak w trakcie prac w Senacie projekt został powiększony o poprawki zgłoszone przez Ministerstwo Zdrowia, które przenosiły do ustawy dotychczasowe regulacje z rozporządzenia. Prace nad projektem wywołały szereg kontrowersji (więcej informacji o sprawie dostępnych jest tutaj).

„W trakcie prac nad nowelizacją ustawy o wychowaniu w trzeźwości błędy proceduralne popełnione na etapie jej projektowania doprowadziły do sytuacji, kiedy ustawa o wychowaniu w trzeźwości ponownie została skierowana do Trybunału Konstytucyjnego” – wskazuje Barbara Grabowska, prawniczka HFPC.

W przedstawionej TK opinii HFPC szczegółowo prezentuje przebieg procesu legislacyjnego nad zaskarżoną ustawą oraz główne mankamenty w zakresie procedury wykonywania wyroków Trybunału.

„Ta sprawa wskazuje ponadto, że obecnie najpoważniejszym problemem w zakresie wykonywania wyroków Trybunału Konstytucyjnego przez prawodawcę jest brak koordynacji między różnymi organami władzy publicznej (w szczególności w Rządzie) dotyczącej wskazania jednego podmiotu odpowiedzialnego za ich prawidłowe wykonanie” – mówi Barbara Grabowska.

Opinia dostępna jest tutaj.