Opinia HFPC ws. warunkowego tymczasowego aresztowania

Helsińska Fundacja Praw Człowieka przygotowała opinię prawną dotyczącą warunkowego tymczasowego aresztowania i przedstawiła ją Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu w sprawie Michała Lisieckiego.

Sprawa Michała Lisieckiego

Do HFPC zwrócili się obrońcy Michała Lisieckiego, który będąc podejrzanym w prowadzonym postępowaniu został tymczasowo aresztowany postanowieniem z 15 marca 2019 roku. Sąd Rejonowy we Wrocławiu orzekając o zastosowaniu aresztu tymczasowego zastrzegł, że ulegnie on zmianie z chwilą złożenia poręczenia majątkowego. Pomimo jego wpłaty i sporządzenia protokołu przyjęcia poręczenia majątkowego, Michał Lisiecki nie opuścił aresztu. Było to efektem wydania przez sąd postanowienia, w którym wstrzymywał on wykonalność orzeczonego środka w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie zażalenia złożonego przez Prokuraturę.

Na posiedzeniu 3.04.2019 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu rozpoznał zażalenie Prokuratora na postanowienie z dnia 15 marca 2019 roku. W orzeczeniu podtrzymano postanowienie sądu I instancji, co skutkowało zwolnieniem Michała Lisieckiego z aresztu.

Opinia HFPC

HFPC przedstawiła sądowi okręgowemu opinię, w której zwrócono uwagę na problematykę warunkowego tymczasowego aresztowania. W swoim piśmie HFPC zaprezentowano standardy wynikające z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

„W opinii podkreśliliśmy, że nie można wstrzymać wykonania postanowienia o uchyleniu tymczasowego aresztowania, gdyż byłoby to w istocie równoznaczne z ponownym zastosowaniem tego środka” – stwierdza Piotr Kubaszewski, koordynator Programu Interwencji Prawnej w HFPC. „Zdaniem HFPC niezbędnym było zastanowienie się, czy tożsama okoliczność nie zachodzi w przypadku postanowienia o zastosowaniu warunkowego tymczasowego aresztowania po wpłaceniu kwoty stanowiącej wartość poręczenia” – dodaje prawnik.

„Europejski Trybunał Praw Człowieka jasno podkreśla, że sąd nie może traktować uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa jako wyłącznej przesłanki do przedłużania stosowania tymczasowego aresztowania” – mówi Julia Gerlich, prawniczka HFPC. „Utrzymywanie tymczasowego aresztowania jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy organy stosujące ten środek wykażą istnienie istotnych powodów przemawiających przeciwko uchyleniu tymczasowego aresztowania” – dodaje.

Zagadnienie prawne

W 2013 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka wystąpiła do Rzecznika Praw Obywatelskich w celu przedstawienia zagadnienia prawnego dotyczącego możliwości wstrzymania wykonalności postanowienia o warunkowym tymczasowym aresztowaniu po wpłacie kwoty poręczenia, jak również braku możliwości zaskarżenia tego postanowienia. W konsekwencji wniosku HFPC Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego.

W dniu 26 lutego 2016 roku Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały w powyższej sprawie stwierdzając, że w swoim wniosku Rzecznik Praw Obywatelskich nie przedstawił dostatecznych rozbieżności występujących w orzecznictwie. Pomimo odmowy podjęcia uchwały w ustnych motywach Sąd Najwyższy odniósł się do rozstrzyganego zagadnienia. Wskazał, że złożenie poręczenia majątkowego nie oznacza tego samego co wpłata sumy poręczenia. Zdaniem Sądu Najwyższego, chwilą złożenia poręczenia majątkowego jest moment złożenia protokołu przyjęcia poręczenia, ze wszystkimi elementami, które w tym protokole powinny być zawarte, co w omawianej sprawie nastąpiło jeszcze przed wydaniem postanowienia z dnia 18 marca 2019 r.  o wstrzymaniu wykonalności postanowienia z dnia 15 marca 2019 r.

Opinia HFPC dostępna jest tutaj.