Pani Marii nie przyznano świadczenia pielęgnacyjnego, bo pobiera wcześniejszą emeryturę. Skarga do Trybunału w Strasburgu

♦ Pani Maria Kowalska (imię i nazwisko zmienione) nie może otrzymać świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami, ponieważ pobiera wcześniejszą emeryturę – w wysokości 935 zł.

♦ Zdaniem prawników Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka to dyskryminacja. Sprawa trafiła przed Europejski Trybunał Praw Człowieka.

♦ Wspólnie z Helsińską Fundacją Praw Człowieka, skargę do ETPC przygotowali prawnicy z Kancelarii CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang Pośniak i Bejm sp.k.

Sprawa dotyczy Marii Kowalskiej, która od wielu lat zajmuje się swoim synem z niepełnosprawnością – obecnie już dorosłym. Mimo konieczności sprawowania opieki, kobiecie udawało się podejmować prace dorywcze i chałupnicze, dzięki czemu, w oparciu o szczególne przepisy, ostatecznie udało jej się otrzymać wcześniejszą emeryturę (tzw. emeryturę EWK). Wynosi ona 935 zł. Świadczenie pielęgnacyjne, którego pani Maria Kowalska nie może otrzymać, to 1583 zł.

Bez możliwości pobierania świadczenia pielęgnacyjnego

Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych wykluczają możliwość przyznania świadczenia (nawet jego części) opiekunom osób z niepełnosprawnościami, jeśli mają one ustalone prawo do emerytury lub renty – niezależnie od ich wysokości. Z tych względów, prezydent miasta odmówił pani Marii Kowalskiej przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Decyzja ta została utrzymana w mocy przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze, a następnie przez Wojewódzki i Naczelny Sąd Administracyjny. O sprawie pisaliśmy tutaj (https://archiwum.hfhr.pl/nsa-bez-zmiany-prawa-opiekun-na-wczesniejszej-emeryturze-nie-otrzyma-swiadczenia-pielegnacyjnego/) i tutaj (https://archiwum.hfhr.pl/skarga-do-wsa-w-sprawie-odmowy-przyznania-swiadczenia-pielegnacyjnego/)

W postępowaniu krajowym panią Marię Kowalską reprezentowali r.pr. Katarzyna Kucharczyk oraz r.pr. Bartłomiej Kowalczyk z Kancelarii CMS.

Skarga do Strasburga

W skardze do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, pełnomocnicy Marii Kowalskiej zarzucili, że doszło do naruszenia prawa do poszanowania własności (art. 1 Protokołu 1 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka), prawa do poszanowania życia prywatnego (art. 8 Konwencji) oraz zakazu dyskryminacji (art. 14 Konwencji).

„Jeśli państwo decyduje się na wprowadzanie świadczeń socjalnych, to warunki jego przyznawania nie mogą być określone w sposób dyskryminujący” – mówi r.pr. Katarzyna Kucharczyk z Kancelarii CMS. „Wprowadzenie przez polskiego ustawodawcę rozwiązania, które wyklucza możliwość otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na ustalone prawo do wcześniejszej emerytury, bez względu na jej wysokość, jest arbitralne i nieuzasadnione. Wszyscy opiekunowie osób z niepełnosprawnościami powinni mieć zagwarantowany podobny poziom wsparcia ze strony władz” – dodaje.

Mimo kilku prób, ustawodawca ostatecznie nie zmienił prawa i nie zapewnił równego traktowania opiekunów osób z niepełnosprawnościami.

„Trzeba pamiętać, że świadczenia pieniężne są jedną z form wsparcia, które ułatwiają osobom z niepełnosprawnościami samodzielne życie i pełne włączenie ich w społeczeństwo, o których mowa m.in. w Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami” – wyjaśnia adw. Jarosław Jagura, prawnik HFPC. „Pomoc finansowa ze środków publicznych może być jedną z gwarancji prawa do poszanowania godności tych osób” – dodaje prawnik.

Główne tezy skargi do ETPC

Ustawa o świadczeniach rodzinnych wyklucza możliwość otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego przez osoby, które mają ustalone prawo do wcześniejszej emerytury, bez względu na jej wysokość.
Maria Kowalska nie ma i nie miała możliwości wyboru pomiędzy świadczeniem pielęgnacyjnym, a wcześniejszą emeryturą. Obecnie nawet zawieszenie wypłaty wcześniejszej emerytury także nie rozwiązuje sytuacji – liczy się to, czy osoba ma ustalone prawo do emerytury, a nie czy ją pobiera.
Choć Europejska Konwencja Praw Człowieka nie gwarantuje prawa do nabycia własności, to jednak gdy państwo decyduje się na ustanowienie określonego świadczenia, warunki jego przyznawania muszą być ustanowione w sposób wolny od dyskryminacji.
Grupą osób, które znajdują się w podobnej sytuacji i powinny być traktowane w podobny sposób w zakresie dostępu do świadczeń socjalnych są osoby, które zrezygnowały z pracy lub innych sposobów zatrudnienia z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad osobami niepełnosprawnymi, i w związku z tym nie mogą osiągać dochodu pozwalającego na choćby częściowe zaspokajanie potrzeb rodziny.
Wykluczenie możliwości otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na ustalone prawo do wcześniejszej emerytury (bez względu na jej wysokość) było arbitralnym działaniem ustawodawcy. To, że osoba opiekująca się dzieckiem z niepełnosprawnością ma formalnie ustalone prawo do wcześniejszej emerytury, nie oznacza automatycznie, że posiada ona pieniądze niezbędne do utrzymania siebie i rodziny.
Skarżąca nie może otrzymać nawet różnicy między emeryturą a świadczeniem pielęgnacyjnym – jest to nieproporcjonalne.
Odmowa przyznania świadczenia pielęgnacyjnego w sposób negatywny oddziałuje na życie prywatne Marii Kowalskiej, znacząco utrudniając jej sprawowanie opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością. Środki te są jej niezbędne do zaspokajania swoich podstawowych potrzeb oraz potrzeb osoby z niepełnosprawnością.

Kalendarium

⇒ 1976 r. – narodziny syna Marii Kowalskiej
⇒ 1995 r. – Maria Kowalska nabywa prawo do szczególnej, wcześniejszej emerytury
⇒ Luty 2017 r. – Maria Kowalska składa wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego
⇒ Luty 2017 r. – prezydent miasta odmawia przyznania świadczenia pielęgnacyjnego
⇒ Kwiecień 2017 r. – Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymuje w mocy decyzję prezydenta miasta
⇒ Wrzesień 2017 r. – Wojewódzki Sąd Administracyjny oddala skargę na decyzję SKO
⇒ Lipiec 2018 r. – Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną pełnomocników Marii Kowalskiej – odmowna decyzja pozostaje w mocy
⇒ Kwiecień 2019 r. – złożenie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Do pobrania:

Komunikat prasowy

Zobacz powiązane:

03.12.2019