Prawa cudzoziemców poszukujących ochrony w Polsce nie są przestrzegane

HFPC przedstawiła Europejskiemu Urzędowi Wsparcia w Dziedzinie Azylu (EASO) komentarz do kluczowych wydarzeń w obszarze ochrony międzynarodowej w Polsce w 2017 r.

Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (ang. European Asylum Support Office, EASO) to agencja Unii Europejskiej, która kontroluje, czy poszczególne sprawy o udzielenie ochrony międzynarodowej na terenie UE są traktowane w sposób spójny przez wszystkie państwa członkowskie.

W przesłanym komentarzu HFPC zwróciła uwagę  na wiele poważnych naruszeń praw osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. Obejmują one m.in. dostęp do procedury azylowej na granicy, dostęp do informacji i pomocy prawnej, pozbawienie wolności osób z grup szczególnie wrażliwych oraz prawo do obrony.

Polityka zamkniętych drzwi na przejściach granicznych 

Polskie władze naruszają prawo cudzoziemców do poszukiwania ochrony międzynarodowej przez uniemożliwianie złożenia im wniosków na wschodniej granicy, m.in. na przejściach granicznych w Terespolu i w Medyce. W 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny zarejestrował 34 skargi na działania  Straży Granicznej, złożone głównie przez mieszkańców Czeczenii i Tadżykistanu.

W czerwcu 2017 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) zakomunikował polskiemu  rządowi polskiemu aż cztery sprawy dotyczące dostępu do azylu, dotyczące skarg złożonych przez rodziny czeczeńskie oraz obywateli Syrii. Osoby te zostały przymusowo odesłane z Terespola na Białoruś mimo decyzji ETPC zobowiązujących Straż Graniczną do zastosowania środków tymczasowych (interim measures) nakazujących  niewydalanie cudzoziemców poza granice Polski do czasu rozpatrzenia spraw przez Trybunał.

W styczniu 2017 r. polski rząd przedstawił projekt nowelizacji ustawy o udzielaniu ochrony, przewidujący wprowadzenie procedur granicznych, a także zakładający możliwość sporządzania list bezpiecznych krajów trzecich i bezpiecznych krajów pochodzenia. Dokument znacznie ogranicza prawa osób wnioskujących o ochronę (m.in. poprzez niemal automatyczną detencję większości osób ubiegających się o ochronę międzynarodową poddanych procedurom granicznym). Projekt do tej pory nie został uchwalony.

Dostęp do informacji i pomocy prawnej

HFPC w swoim sprawozdaniu dla EASO wskazała, że dostęp do pomocy prawnej dla osób ubiegających się o azyl jest bardzo utrudniony. Rząd w dalszym ciągu ogranicza dystrybucję środków z unijnego Funduszu Azylu i Migracji dla organizacji pozarządowych, które do tej pory zajmowały się świadczeniem takiej pomocy. We wrześniu 2017 r. HFPC i Stowarzyszenie Interwencji Prawnej opublikowały raport o stanie infrastruktury pomocy prawnej, a także o integracji uchodźców i migrantów w sytuacji ograniczenia wsparcia publicznego.

Osoby wymagające szczególnego traktowania są umieszczane w ośrodkach strzeżonych

W przesłanym komentarzu HFPC zwróciła także uwagę, że osoby ubiegające się o ochronę oraz inni migranci, którzy padli ofiarą przemocy, są nadal umieszczani w ośrodkach strzeżonych, mimo że jest to zabronione przez polskie prawo. Straż Graniczna nie przeprowadza właściwej identyfikacji ofiar przemocy gdy cudzoziemcy są zatrzymywani i nie reaguje odpowiednio na sygnały o tym, że dana osoba  nie powinna trafić do zamkniętej placówki. Świadczy o tym m.in. przypadek obywatelki Tadżykistanu, która pomimo licznych ekspertyz wskazujących na jej zły stan psychiczny została zamknięta w ośrodku wraz z dziećmi na 10 miesięcy.

Prawo do obrony naruszone wobec osób uznanych za zagrożenie dla bezpieczeństwa

W kwietniu 2017 r. został deportowany do Iraku Ameer Alkhawlany, Irakijczyk, doktorant Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, któremu również polskie władze odmówiły udzielenia ochrony międzynarodowej, powołując się na względy bezpieczeństwa. Zarówno skarżący, jak i jego adwokat nie mieli dostępu do tajnych dokumentów sprawy. W listopadzie 2017 r. WSA w Warszawie oddalił skargę na tę decyzję. HFPC i Rzecznik Praw Obywatelskich złożyli skargę kasacyjną od tego wyroku.

Raporty roczne EASO za poprzednie lata dostępne są tutaj.

Komentarz HFPC za rok 2017 r. w języku angielskim dostępny jest tutaj.