Prawa oskarżonego a prawo pokrzywdzonego do informacji

Obecnie nie ma jednolitej praktyki w zakresie określania osoby oskarżonego w zawiadomieniach publikowanych za pośrednictwem środków masowego przekazu. Zarówno sądy, jak i prokuratury w ogłoszeniach publikowanych w prasie zawiadamiają o postępowaniu przeciwko np. Janowi Kowalskiemu lub Janowi K. lub „jednej osobie”. HFPC zwróciła się do Prokuratora Generalnego z prośbą o rozważenie możliwości ujednolicenia tej praktyki.

Zawiadomienia o toczącym się postępowaniu sądy i prokuratury publikują głównie w sytuacjach, gdy krąg osób pokrzywdzonych przestępstwem wymaga dokładanego ustalenia. Zdaniem HFPC niewątpliwie interesy osób pokrzywdzonych przestępstwem powinny być zabezpieczone, jednak z drugiej strony nie powinno się to odbywać kosztem narażania praw oskarżonego.

„Do Fundacji zgłaszają się osoby, które sygnalizują, że niejednolita praktyka w tym zakresie rodzi poważne konsekwencje” – tłumaczy Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC. „Bardzo często osoby wymienione w ogłoszeniach z imienia i nazwiska traktowane są w swoim środowisku jako osoby już skazane, a tymczasem dopiero toczy się przeciwko nim postępowanie. Zgodnie z Konstytucją każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu” – mówi Katarzyna Wiśniewska.
 
Badania opinii publicznej wykazują, że znaczna część Polaków nie posiada podstawowej wiedzy prawnej z zakresu zasad działania wymiaru sprawiedliwości. Badanie przeprowadzone w 2009 r. przez TNS OBOP  na zlecenie Krajowej Izby Radców Prawnych pokazały, że aż 4/5 Polaków nie wie, iluinstancyjne jest postępowanie sądowe w Polsce. Badania pokazały też, że Polacy nie znają podstawowych  pojęć prawnych.

„Przy obecnym poziomie świadomości prawnej wątpliwe jest, by obywatele byli w stanie  rozróżnić pozycję osoby podejrzanej, oskarżonej czy też skazanej” – czytamy w wystąpieniu do Prokuratora Generalnego.

Zdaniem HFPC rozwiązaniem tego problemu mogłoby być umieszczanie w informacji prasowej wyjaśnienia dotyczącego statusu oskarżonego w świetle prawnym. Tego typu informacja, napisana przystępnym językiem, dokładnie informowałaby o statusie danej osoby. „Zamieszczenie takiej informacji przyczyniłoby się do kształtowania kultury prawnej w zakresie domniemania niewinności” – napisano w wystąpieniu.