“Prawo do pożegnania” podlega ochronie prawnej

Rodzina zmarłego więźnia wszczęła postępowanie przeciwko zakładowi karnemu m.in. w sprawie braku umożliwienia rodzinie pożegnania z osobą umierającą, która przebywała w szpitalu więziennym. HFPC złożyła opinię przyjaciela sądu w tym postępowaniu.

W opinii HFPC podkreśla znaczenie prawa osób pozbawionych wolności do utrzymywania kontaktów z rodziną i osobami bliskimi. Chociaż z samej istoty pozbawienia wolności wynika ich odseparowanie od rodziny, domu i środowiska lokalnego, to zgodnie ze standardami międzynarodowymi, osadzeni nie mogą być pozbawieni prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

W opinii HFPC przywołała Europejskie Reguły Więzienne, zgodnie z którymi po przyjęciu więźnia do zakładu informacja o zgonie, poważnej chorobie lub zranieniu więźnia lub też przeniesieniu go do szpitala powinna być przekazana niezwłocznie do wiadomości małżonka lub partnera więźnia, jeśli ten nie zastrzegł sobie inaczej. Podobne standardy wynikają z przyjętych w październiku 2015 r. przez ONZ tzw. Reguł Nelsona Mandeli.

Dotychczasowe orzecznictwo ETPC pokazuje, że realizacja prawa do poszanowania życia rodzinnego osób pozbawionych wolności w Polsce wciąż wymaga poprawy. Trybunał orzekał m.in. w sprawach, w których władze więzienne uniemożliwiły osobie pozbawionej wolności udział w pogrzebie osoby bliskiej, co doprowadziło do naruszenia art. 8 Konwencji, zapewniającego prawo do poszanowania życia rodzinnego. „Chociaż sprawa, w której złożyliśmy opinię przyjaciela sądu dotyczy innej kwestii niż dotychczasowe skargi rozpatrzone przez ETPC, to orzecznictwo Trybunału pozwala określić zakres obowiązków nałożonych na państwo i sposób ich interpretacji. W naszej ocenie wyroki Trybunału pozwalają też przyznać ochronę konwencyjną prawu do pożegnania na podstawie art. 8 Konwencji” – mówi Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC.

Również ochrona „więzi rodzinnych” na gruncie prawa polskiego, w szczególności w ramach ochrony dóbr osobistych pozwala przyjąć, że „prawo do pożegnania” z osobą umierającą może zostać uznane za dobro osobiste. „Jeżeli więź rodzinna, czyli pewna szczególna więź między ludźmi zasługuje na ochronę prawną, to wydaje się, że obecność osoby bliskiej przy umieraniu oraz ostatnie pożegnanie zasługuje na analogiczną ochronę” – mówi Michał Kopczyński, prawnik HFPC.

Opinia przyjaciela sądu dostępna jest tutaj.