Przeludnienie wciąż problemem polskiego więziennictwa

Helsińska Fundacja Praw Człowieka wspólnie ze Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej wystąpiła do Komitetu Ministrów Rady Europy w związku z niewykonaniem przez polskie władze wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach dotyczących przeludnienia w polskich więzieniach.

ETPCz w 2009 r. wydał wyroki w sprawach polskich więźniów: Orchowski przeciwko Polsce oraz Sikorski przeciwko Polsce. Trybunał uznał, że w tych sprawach doszło do naruszenia zakazu stosowania tortur (art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka). Przyczyną było przeludnienie w celach, w których przebywali skarżący. Trybunał zwrócił również uwagę na systemowy charakter tego problemu.

„Wydanie tych wyroków, ze względu na ich precedensowy charakter, powinno skutkować wprowadzeniem rozwiązań pozwalających na zmniejszenie i ostateczne wyeliminowanie przyczyn problemu przeludnienia w polskich zakładach karnych” – mówi Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC.

Z obecnie obowiązujących regulacji prawnych wynika, że minimalna powierzchnia przewidziana dla jednego więźnia w Polsce wynosi 3 m². Warto podkreślić, że standard 3 m² ustanowiony przez prawo polskie jest jednym z najniższych w porównaniu do innych krajów europejskich. Przykładowo, prawo austriackie przewiduje 6 m², w Belgii jest to 9 m², w Grecji 10 m², a w Turcji 8–9 m².

Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu w czterech kolejnych raportach dotyczących Polski wskazał, że władze Polski muszą przeprowadzić zdecydowane działania, by zmniejszyć współczynnik przeludnienia, w celu zapewnienia co najmniej 4 m² powierzchni mieszkalnej na więźnia.

Zgodnie z informacjami opublikowanymi na stronie Służby Więziennej według stanu z 17 maja 2013 r. w jednostkach penitencjarnych ogółem przebywało 86 612 osób osadzonych. Średnie zaludnienie zakładów karnych i aresztów śledczych w skali kraju wyniosło 98,1%. Wśród nich są oddziały, w których współczynnik ten wynosi powyżej 110%. Podstawą tych statystyk jest obowiązująca w Polsce, niezgodna ze standardami CPT, norma 3 m².

„Problem przeludnienia wiąże się z częstotliwością stosowania kary pozbawienia wolności” – mówi Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC. „Konieczne jest więc przeprowadzenie weryfikacji regulacji prawnych, rzadsze stosowanie tymczasowego aresztowania oraz częstsze stosowanie przewidzianych przez prawo środków nieizolacyjnych” – dodaje Katarzyna Wiśniewska.

Zdaniem organizacji wyroki ETPCz w sprawie Sikorski i Orchowski przeciwko Polsce nie zostały wykonane. Organizacje apelują do Komitetu Ministrów Rady Europy o nadzór nad ich wykonaniem.