Raport HFPC dotyczący naruszeń praw człowieka w Czeczenii

Helsińska Fundacja Praw Człowieka opublikowała raport „Republika Strachu. Prawa człowieka we współczesnej Czeczenii”. Raport dokumentuje sytuację w kraju pochodzenia osób ubiegających się o ochronę międzynarodową (ang. Country of Origin Information, COI). Opracowanie powstało w oparciu o wywiady eksperckie oraz ogólnodostępne źródła informacji (m.in. raporty organizacji międzynarodowych i publikacje medialne).

W raporcie poruszono problem najpoważniejszych naruszeń praw człowieka, takich jak zabójstwa, tortury i wymuszone zaginięcia, którym towarzyszy stosowanie przez władze zasady odpowiedzialności zbiorowej. Szczególną uwagę poświęcono sytuacji grup narażonych na zwiększone ryzyko naruszeń praw człowieka, m.in. obrońców praw człowieka i dziennikarzy, mniejszości seksualnych oraz wyznawców nietradycyjnych form islamu. W wyjątkowo trudnej sytuacji znajdują się również kobiety – ze względu na wielopoziomowy charakter dyskryminacji i przemocy.

W ostatnich latach działania opresyjne reżimu w Groznym nieustannie się nasilają. Ofiarą prześladowań we współczesnej Czeczenii może paść każdy, kto sprzeciwia się oficjalnej ideologii, krytykuje władzę czy też podejmuje próby oceny sytuacji. Dlatego też przedstawiona w raporcie lista grup szczególnie narażonych na naruszenia praw człowieka nie ma charakteru zamkniętego.

Raport opisuje także działania władz wobec Czeczenów pozostających poza jej granicami, w tym wykorzystywanie międzynarodowych mechanizmów ścigania osób podejrzanych o popełnienie poważnych przestępstw, aby prześladować przeciwników politycznych, jak również poświęca uwagę sytuacji osób przymusowo powracających do Czeczenii.

Ze względu na powszechną atmosferę terroru i ryzyko, jakie dla miejscowej ludności stanowi komunikacja z dziennikarzami, organizacjami pozarządowymi i obrońcami praw człowieka, upublicznione informacje ujawniają jedynie ułamek zbrodni rzeczywiście popełnianych przez organy ścigania. Nawet rodziny ofiar reżimu często ukrywają fakt zabójstwa i zaginięcia krewnych przed najbliższym otoczeniem. W tych okolicznościach praca dziennikarzy oraz osób dokumentujących naruszenia praw człowieka jest nie tylko skrajnie niebezpieczna dla nich samych i współpracujących z nimi osób, ale również nie pozwala na zebranie wszystkich dowodów i ocenę skali naruszeń, do jakich dochodzi w republice.

„Brak adekwatnej reakcji władz rosyjskich na obszernie i rzetelnie udokumentowane przypadki masowych prześladowań dowodzi, że mieszkańcy Czeczenii mają bardzo małe szanse na uzyskanie adekwatnej, realnej ochrony swoich praw w granicach Federacji Rosyjskiej. Dla coraz większej liczby mieszkańców Czeczenii opuszczenie nie tylko republiki, ale i wyjazd z kraju oraz prośba o objęcie ochroną przez władze innego państwa stanowi jedyną realną możliwość ratunku” – mówi Marta Szczepanik, autorka raportu.

Zdaniem HFPC instytucje odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej składanych przez mieszkańców Czeczenii powinny każdorazowo brać pod uwagę powyższe informacje.

Z raportem można zapoznać się tutaj.