SN: Przy ocenie przewlekłości sądy muszą badać całość postępowania

Sąd Najwyższy 28 marca 2013 r. podjął uchwałę w składzie siedmiu sędziów stwierdzającą, że przy orzekaniu o przewlekłości ocenie sądowej podlega całość postępowania. Oznacza to, że po wniesieniu skargi na przewlekłość sąd bada przebieg sprawy od jej wszczęcia do prawomocnego orzeczenia, bez względu na to, na którym etapie skarga została wniesiona.

W oparciu o art. 5 ust. 1 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania skargę wnosi się „w toku postępowania w sprawie”. W orzecznictwie pojawiły się wątpliwości interpretacyjne dotyczące zwrotu „w toku postępowania”. Przepis ten nie precyzuje, czy obejmuje on całość postępowania sądowego, czy jedynie postępowanie sądowe, w którym uprawniony wniósł skargę. W styczniu 2012 r. Prokurator Generalny skierował do Sądu Najwyższego wniosek o rozstrzygnięcie rozbieżności interpretacyjnych. HFPC przedstawiła opinię przyjaciela sądu w sprawie.

„W opinii wskazaliśmy, że skarżący wnoszący skargę na przewlekłość postępowania w trybie obowiązujących przepisów dąży nie tylko do przyśpieszenia postępowania, ale także do uzyskania kwoty pieniężnej rekompensującej negatywne skutki wynikające z przewlekłości całego postępowania” – mówi Anna Grochowska, prawniczka HFPC.

W opinii HFPC rozbieżna interpretacja art. 5 ust. 1 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania wynika z tego, że sądy, które opowiadają się za wąskim rozumieniem zwrotu „w toku postępowania” nadają kompensacyjnemu celowi skargi charakter drugorzędny. „Przedstawiliśmy orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów administracyjnych, które ukazuje, jak ważne jest dla skarżącego otrzymanie sumy pieniężnej wynagradzającej  krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania” – tłumaczy Anna Grochowska.

Ponadto z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że środek prawny, który służy do dochodzenia zadośćuczynienia za naruszenie praw konwencyjnych powinien zapewniać odpowiednie wynagrodzenie za szkodę. ETPCz opowiedział się także za analizą całego postępowania w przypadku badania, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania. Dotychczas głównym skutkiem wąskiej interpretacji zwrotu „w toku postępowania” jest zasądzanie niższych sum pieniężnych w sytuacji stwierdzenia przewlekłości postępowania. Określając wysokość sumy pieniężnej z tytułu przewlekłości postępowania, sąd powinien mieć bowiem na uwadze czas trwania postępowania. Zasądzanie przez polskie sądy niskich kwot spowodowane m.in. ograniczeniem oceny przewlekłości do etapu postępowania, w którym strona złożyła skargę powoduje, że środek prawny w postaci skargi na przewlekłość postępowania nie może być uznany za skuteczny.