Spotkanie implementacyjne Wymiaru Ludzkiego OBWE 2015

Spotkanie implementacyjne Wymiaru Ludzkiego OBWE 2015
8. sesja robocza, praworządność: ochrona przed torturami

Kazachstan, Kirgistan i Tadżykistan powinny zrobić więcej by zakończyć tortury

Koalicje organizacji pozarządowych przeciwko torturom z Kazachstanu, Kirgistanu i Tadżykistanu, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Międzynarodowe Partnerstwo dla Praw Człowieka ora Norweski Komitet Helsiński przygotowały dokument omawiający problem stosowania tortur w Azji Centralnej – obecną sytuację i rekomendacje dla jej poprawy w związku ze spotkaniem Wymiaru Ludzkiego OBWE w 2015 r.

Na wstępie autorzy pochwalili władze Kazachstanu, Kirgistanu i Tadżykistanu za podjęcie kilku pionierskich kroków i wezwali te państwa do korzystania z wzajemnych doświadczeń w tym zakresie. Ponadto podkreślono, że wdrożenie zaleceń, które względem tych państw sformułowała Organizacja Narodów Zjednoczonych powinno być potraktowane priorytetowo.

Nowy kodeks karny w Kazachstanie, który wszedł w życie w styczniu 2015 r. wykluczył osoby oskarżone lub skazane za stosowanie tortur z grupy osób, którym przysługuje amnestia i zniósł możliwość przedawnienia tego przestępstwa. Gwarancje prawne dla osób tymczasowo aresztowanych zostały wyraźnie wzmocnione w nowym kodeksie postępowania karnego, który wszedł w życie w tym samym miesiącu. W przepisach doprecyzowano między innymi, że kluczowe gwarancje dotyczące m.in. dostępu do prawnika muszą być mieć zastosowanie już od momentu zatrzymania lub niezwłocznie po nim.

W Kirgistanie i Tadżykistanie natomiast Minister Zdrowia zobowiązał personel medyczny, który bada aresztowanych, do dokumentowania tortur i innego złego traktowania zgodnie z zasadami zawartymi w Protokole Stambulskim ONZ.

W Kirgistanie został powołany w pełni niezależny Narodowy Mechanizm Prewencji, ustanowiony w ramach Narodowego Centrum Przeciwdziałania Torturom. Mechanizm zaczął odwiedzać areszty w 2014 r. W tym samym roku rozpoczął swoją pracę także NMP powołany w ramach biura Rzecznika Praw Obywatelskich w Kazachstanie.

W listopadzie 2014 r. kodeks postępowania karnego w Tadżykistanie został znowelizowany, w związku z czym obecnie nie dopuszcza się możliwości ekstradycji aresztowanego, jeżeli w państwie przyjmującym zachodzi ryzyko zastosowania wobec tej osoby tortur. Kazachstan przyjął w krajowym prawodawstwie analogiczne rozwiązania.

Mimo tych zmian tortury i inne formy złego traktowania wciąż trwają we wszystkich państwach Azji Centralnej i bezkarność jest na porządku dziennym. Władze wciąż nie publikują wyczerpujących statystyk o przypadkach stosowania tortur.

Od stycznia 2015 r. Koalicja organizacji pozarządowych w Kazachstanie zarejestrowała 67 nowych przypadków osób, które mogły paść ofiarą stosowania tortur lub innego złego traktowania. W tym samym czasie Koalicja z Kirgistanu zarejestrowała ponad 98 takich przypadków, a w Tadżykistanie były to 32 przypadki.

Dokument opracowany na spotkanie implementacyjne dostępny jest tutaj.

Wystąpienie podczas sesji roboczej dostępne jest tutaj.