Sprawa więzień CIA w Europie – rezolucja Parlamentu Europejskiego oraz decyzje Komitetu Ministrów Rady Europy

Parlament Europejski podjął kolejną rezolucję w sprawie więzień CIA w Europie. Poprzednią rezolucję w tej sprawie PE podjął w lutym 2015 r. Była ona reakcją na opublikowany w grudniu 2014 r. raport Senatu USA, który obnażył kulisy tajnego programu CIA dotyczącego zatrzymań i przesłuchań osób podejrzewanych o terroryzm.

Parlament w rezolucji z 8 czerwca 2016 r. wyraził poważne zaniepokojenie apatią  wykazaną przez państwa członkowskie i instytucje UE w zakresie postawienia sprawców i osób winnych współudziału w naruszeniu praw człowieka przed sądem. W rezolucji wskazano m.in. na powolne tempo dochodzeń, ograniczony zakres odpowiedzialności oraz nadmierne zasłanianie się tajemnicą państwową.

W rezolucji PE szeroko odniósł się do wizyty przedstawicieli Parlamentu w Rumunii we wrześniu 2015 r. Wskazano m.in. na wypowiedź byłego dyrektora rumuńskich tajnych służb – Ioana Talpesa – który oficjalnie potwierdził przed delegacją Parlamentu Europejskiego, że był w pełni świadomy obecności CIA na terytorium Rumunii. Przyznał, że udzielił zgody na „wynajem” przez CIA rządowego budynku.

Parlament wyraził ubolewanie z powodu zamknięcia dochodzenia przez Sekretarza Generalnego Rady Europy, przeprowadzonego na mocy art. 52 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wskazano, że w wielu państwach członkowskich śledztwa są niezakończone i w związku z tym potrzebne są dalsze działania.

Parlament wezwał Litwę, Rumunię i Polskę do przeprowadzenia w trybie pilnym przejrzystych, drobiazgowych i skutecznych dochodzeń w sprawie tajnych ośrodków zatrzymań CIA na ich terytoriach, biorąc w pełni pod uwagę wszystkie udokumentowane informacje, które ujawniono.  Parlament nalega także na pełne i niezwłoczne wykonanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przeciwko Polsce oraz przeciwko Macedonii.

Wskazano przy tym na apel Komitetu Ministrów Rady Europy – który prowadzi nadzór nad wykonaniem orzeczeń ETPC – aby Polska domagała się i otrzymała gwarancje dyplomatyczne ze strony USA dotyczące niestosowania kary śmierci i zagwarantowania rzetelnego procesu sądowego wobec skarżących.

Komitet podczas swojego ostatniego posiedzenia na początku czerwcu 2016 r. wskazał, że Stany Zjednoczone w dalszym ciągu odmawiają udzielenia gwarancji dyplomatycznych skarżącym przebywającym od kilkunastu lat w bazie Guantanamo. Komitet pozytywnie ocenił gotowość Polski do ponownego wystąpienia do administracji USA w celu uzyskania tych gwarancji. Komitet postanowił również przyjrzeć się na kolejnych posiedzeniach (we wrześniu oraz w grudniu) informacjom dotyczącym nadzoru nad służbami specjalnymi w Polsce.

Tymczasem 29 czerwca 2016 r. przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka odbędą się kolejne rozprawy dotyczące istnienia tajnego więzienia na terytorium Rumunii oraz Litwy.