Stanowisko HFPC w sprawie kolejnego pakietu ustaw dot. wymiaru sprawiedliwości

Sejm przyjął nowelizacje ustaw o Sądzie Najwyższym, Trybunale Konstytucyjnym i sądach powszechnych. Zdaniem HFPC, wbrew deklaracjom rządzącej większości żadne z proponowanych zmian nie stanowią wypełnienia rekomendacji Komisji Europejskiej wydanych w ramach procedury kontroli praworządności.

Publikacja wyroków Trybunału Konstytucyjnego

Zmiany wprowadzane do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zakładają, że trzy wyroki wydane przez TK w 2016 r. i w dalszym ciągu nieopublikowane, zostaną ogłoszone w dzienniku urzędowym z informacją, że zostały podjęte z naruszeniem prawa.

„Zdaniem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, podłożem trwającego w Polsce kryzysu konstytucyjnego jest uzurpowanie przez rządzącą większość prawa do weryfikacji wyroków wydanych przez niezawisły sąd konstytucyjny. Przyjęcie rozwiązania proponowanego w nowelizacji jest w dalszym ciągu odzwierciedleniem tego zjawiska” – czytamy w wydanym dziś stanowisku HFPC.

Zmiany w procedurze odwoływania prezesów sądów

Przyjęta przez Sejm kolejna nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych wprowadza zmiany w zakresie odwoływania prezesów sądów. W świetle ostatnich zmian, odwołując prezesa sądu, Minister Sprawiedliwości będzie musiał zasięgnąć opinii kolegium danego sądu. Zdaniem HFPC, proponowana zmiana „w żadnym stopniu nie zredukuje szkód, które zostały już wyrządzone w wymiarze sprawiedliwości poprzez masowe odwoływanie prezesów i wiceprezesów sądów w sądach powszechnych w okresie od sierpnia 2017 r. do lutego 2018 r.”.

Nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym

Jedną z głównych zmian wprowadzanych tą nowelizacją są zmiany w zakresie procedury wyboru Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. W świetle proponowanej przez nowelizację procedury, uzupełnienie ewentualnego wakatu na tym stanowisku będzie przebiegło pod pełną kontrolą władzy wykonawczej. Do czasu uzupełnienia stanu osobowego w Sądzie Najwyższym podmiotem kierującym i reprezentującym Sąd Najwyższy będzie, nieznana Konstytucji RP, instytucja sędziego, któremu Prezydent RP powierzył kierowanie Sądem Najwyższym (podobne rozwiązanie wprowadzono w przypadku sędziego pełniącego obowiązki prezesa TK, zob. więcej).

HFPC uważa, że takie rozwiązanie będzie kolejną (po wyborze prezesa Trybunału Konstytucyjnego w grudniu 2016 r.) procedurą wyłaniania prezesa jednego z najważniejszych organów sądownictwa w Polsce w sposób zupełnie zależny od władzy wykonawczej.

„Dopiero w przypadku całkowitej realizacji wszystkich zaleceń przedstawionych przez Komisję Europejską […] będzie można mówić o powrocie na drogę ochrony praworządności w Polsce. Bez tych fundamentalnych zmian wszystkie inne reformy są tylko kontynuacją trwającego od dwóch lat legislacyjnego trendu rozszerzania władzy wykonawczej kosztem wymiaru sprawiedliwości” – czytamy w wydanym stanowisku.

HFPC przedstawiła swoje stanowisko Bułgarskiej Prezydencji w Radzie do Spraw Ogólnych UE, która na jutrzejszym spotkaniu ma dyskutować na temat sytuacji w Polsce w kontekście wniosku Komisji Europejskiej o uruchomienie Artykułu 7.

Treść stanowiska dostępna pod linkiem oraz w wersji anglojęzycznej pod linkiem.