Światowy Dzień Uchodźcy

W związku z obchodzonym dziś Światowym Dniem Uchodźcy i przyjęciem przez Radę Ministrów projektu ustawy o cudzoziemcach, Helsińska Fundacja Praw Człowieka i Stowarzyszenie Interwencji Prawnej pragną zwrócić uwagę na niekorzystne zmiany, jakie ustawa ta wprowadzi w stosunku do cudzoziemców przebywających w ośrodkach strzeżonych.

W myśl projektu, jedynie szef jednostki Straży Granicznej, której podlega ośrodek strzeżony, mógłby decydować o zwolnieniu cudzoziemca z ośrodka. Postanowienie takie mogłoby zostać wydane w z urzędu, czyli w sytuacji gdy np. zaistnieją okoliczności uniemożliwiające dalsze zatrzymanie cudzoziemca w ośrodku. Wydanie postanowienia byłoby możliwe – co wzbudza poważne zastrzeżenia – również na wniosek złożony przez cudzoziemca.

„Przyjęcie takiego rozwiązania oznaczałoby odstąpienie od znacznie silniejszego środka kontroli funkcjonującego na gruncie obecnie obowiązujących przepisów” – mówi Ewa Ostaszewska-Żuk, prawniczka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

„Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów o tym, czy cudzoziemiec ma dalej przebywać w ośrodku decyduje sąd. W świetle nowych przepisów trudno byłoby oczekiwać, aby organ Straży Granicznej, do którego kierowany byłby wniosek cudzoziemca o zwolnienie, przychylił się do takiego żądania” – tłumaczy Adam Chmura, prawnik Stowarzyszenia Interwencji Prawnej.

Jeżeli organ Straży Granicznej nie stwierdziłby z urzędu przesłanek do wydania postanowienia o zwolnieniu danego cudzoziemca, prawdopodobnie nie przychylałby się również do wniosku samego cudzoziemca o zwolnienie z ośrodka.

Co jednak szczególnie niepokojące, zażalenie na postanowienie organu Straży Granicznej o odmowie uwzględnienia wniosku miałoby przysługiwać jedynie wówczas, kiedy wniosek o zwolnienie zostałby złożony dopiero po upływie co najmniej 3 miesięcy od dnia np. wydania postanowienia o umieszczeniu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku. Faktycznie jednak złożenie zażalenia nie byłoby możliwe, ponieważ co do zasady cudzoziemcy umieszczani są w ośrodkach na czas nie dłuższy niż 3 miesiące.

„Innymi słowy cudzoziemcy byliby de facto pozbawieni prawa do zaskarżenia decyzji Straży Granicznej” – mówi Ewa Ostaszewska.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka i Stowarzyszenie Interwencji Prawnej zwracają uwagę również na fakt, że proponowany zakres wniosku cudzoziemca o zwolnienie z ośrodka strzeżonego nie jest zgodny z prawem unijnym.  Dyrektywa UE w tym zakresie stanowi, że stosowanie wobec cudzoziemca detencji (tj. pozbawienia wolności) musi podlegać kontroli „w rozsądnych odstępach czasu  na wniosek danego obywatela państwa trzeciego lub z urzędu”. W przypadkach zaś przedłużenia stosowania detencji kontrola ta musi należeć do sądu.

„Zaniepokojenie może budzić fakt wprowadzenia tych, niosących poważne konsekwencje, zmian na tak późnym etapie prac rządowych. Pojawiły się one dosłownie na kilka dni przed przyjęciem projektu nowej ustawy o cudzoziemcach przez Radę Ministrów” – podkreśla Witold Klaus, prezes Stowarzyszenia Interwencji Prawnej. „Nie były one przedmiotem szerokich konsultacji”.

„Dla nas Dzień Uchodźcy trwa cały rok i proponuję, by władze również podchodziły do problemów cudzoziemców na co dzień tak samo uważnie, jak od święta” – mówi Danuta Przywara, prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. „A ja mogę, jak zwykle zadeklarować, że będziemy się nadal skrupulatnie przyglądać tak pracom nad projektem ustawy, jak i warunkom stwarzanym w praktyce uchodźcom w Polsce” – zapowiada Danuta Przywara.