Szczyt Partnerstwa Południowego UE

W ramach polskiej Prezydencji zorganizowano w Warszawie w dniach 1-2 grudnia konferencje poświęconą partnerstwu południowemu. Na konferencję zaproszono przedstawicieli rządów Państw Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, jak również przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego. Konferencja miała na celu przybliżenie problemów transformacji w Polsce uczestnikom „Arabskiej wiosny”.

Na pierwszej części konferencji poświęconej demokratyzacji wystąpili m.in. Tadeusz Mazowiecki, Henryka Bochniarz, Andrzej Olechowski.

Panele popołudniowe zostały zorganizowane przez organizacje pozarządowe. W podgrupach dyskutowano m.in. nad rolą społeczeństwa obywatelskiego w procesie demokratyzacji, wolności słowa i mediów oraz systemie wartości demokratycznych.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka zorganizowała panel poświęcony prawom człowieka. Podczas panelu prof. Wiktor Osiatyński odniósł się do roli społeczeństwa obywatelskiego oraz organizacji pozarządowych w przemianach demokratycznych. Wskazał również na rolę monitoringową organizacji pozarządowych, w szczególności w monitoringu wymiaru sprawiedliwości. Podkreślił również wagę konstytucji, która powinna stanowić podstawę procesu demokratyzacji. Odniósł się również do kwestii uniwersalizmu praw człowieka. Prawa podstawowe, takie jak zakaz tortur czy poniżającego traktowania są absolutnym fundamentem, który powinien być respektowany wszędzie, niezależnie od uwarunkowań kulturowych.

Anna Husarska (dziennikarka, ekspertka ds. Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej) oraz Maria Ejchart (ekspertka HFPCz) odniosły się do roli edukacji, jako fundamentu kształtowania świadomości o prawach człowieka. Oparły się na przykładzie pierwszego szkolenia w zakresie praw człowieka, jakie przeprowadziły we wrześniu w Bengazi, w Libii. M. Ejchart podkreśliła, że działania na rzecz praw człowieka nie powinny być lukratywne, czy też związane z jakimś interesem ekonomicznym, powinny one opierać się na poszanowaniu godności ludzkiej.

Adw. Mikołaj Pietrzak mówił o roli sądownictwa w procesie demokratyzacji oraz kształtowaniu się poszanowania dla prawa. Najważniejsze w tym zakresie jest stworzenie niezależnego i bezstronnego sądownictwa, jako elementu podziału władzy. Odniósł się również do kontroli sądowej oraz gwarancji procesowych jakie towarzyszyły procesom lustracyjnym w Polsce. Lustracja w Polsce stała się elementem nowego pojęcia jakim jest „transitional justice” (tłum. Sprawiedliwość transformacyjna).

Moderatorem dyskusji była Dominika Bychawska-Siniarska, Koordynatorka „Europy Praw Człowieka”. D. Bychawska – Siniarska w odpowiedzi na niepokój uczestników co do braku właściwego forum dialogu pomiędzy organizacjami z Europy a organizacjami z Afryki Północnej, wskazała na długotrwały proces budowania platformy dialogu. Przykładem może być forum społeczeństwa obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego.

Uczestnicy konferencji podczas dyskusji wskazywali na potrzebę stworzenia forum dialogu pomiędzy organizacjami z krajów sąsiedztwa południowego oraz organizacjami z UE. Wyrazili również niepokój dotyczący braku poszanowania prawa w ich państwach (dając przykład 6 konstytucji funkcjonujących w Maroku). Wyrazili również niepokój jeżeli chodzi o uniwersalizm praw człowieka w kontekście uwarunkowań religijnych i kulturowych.