Tortury wciąż szeroko rozprzestrzenione w Tadżykistanie, 20 lat po wejściu w życie w kraju traktatów przeciwko torturom

Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania weszła w życie w Tadżykistanie 10 grudnia 1995 r. Przez dołączenie do traktatu, władze Tadżykistanu zobowiązały się do ochrony wszystkich osób znajdujących się pod jego jurysdykcją przed torturami. Ponadto państwo zobowiązało się do wprowadzenia do przepisów prawnych i praktyki zasad, które są zawarte w Konwencji, współpracy z Komitetem przeciwko Torturom i implementacji jego zaleceń.

Jednak 20 lat później tortury i bezkarność za ich stosowanie pozostają szeroko rozprzestrzenione w kraju. Od 2011 r.  do 2014 r. członkowie Koalicji Organizacji Pozarządowych w Tadżykistanie udokumentowały ponad 100 przypadków stosowania tortur lub innych form złego traktowania wobec mężczyzn, kobiet i dzieci. Sprawcy zostali pociągnięci do odpowiedzialności tylko w wyjątkowych przypadkach.

Tortury w Tadżykistanie w ostatnich latach zwracały większą uwagę międzynarodowej opinii publicznej, a dokładne zbadanie sytuacji przez międzynarodowe organy zajmujące się prawami człowieka – takie jak Komitet przeciwko Torturom czy Specjalny Sprawozdawca ds. tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub  poniżającego traktowania – skutkowały przedstawieniem zestawu rekomendacji do wdrożenia dla władz. Mimo to wciąż jest jasne, że Tadżykistan powinien wzmóc starania na rzecz eliminacji tortur.

W 20. rocznicę wejścia w życie Konwencji w Tadżykistanie, organizacje działające na rzecz praw człowieka wspólnie przygotowały broszurę informacyjną pt. „Tadżykistan musi zrobić więcej, aby zlikwidować tortury”, która przedstawia zaktualizowany przegląd obecnej sytuacji, włączając w to przypadki stosowania tortur w armii.

Warte uwagi pozytywne kroki, które podjął Tadżykistan dla zakończenia tortur w ostatnich latach zawierają wprowadzenie do kodeksu karnego przepisu definiującego tortury, który jest zgodny z tym zawartym w Konwencji przeciwko Torturom. W rezultacie w 2014 r. zostały otwarte cztery sprawy kryminalne na podstawie tego przepisu i sądy orzekły wypłatę zadośćuczynienia dla rodzin dwóch mężczyzn, którzy zmarli w wyniku stosowania wobec nich tortur.

Dokument zawiera też poważne braki i słabości w ustawodawstwie i ramach instytucjonalnych ochrony przed torturami. Opisuje on praktyki, które ułatwiają rozpowszechnianie się stosowania tortur i faktycznej bezkarności ich sprawców w Tadżykistanie. Między innymi skupiają się na braku wystarczających gwarancji prawnych dostępnych dla osób tymczasowo aresztowanych i potrzebie stosowania na co dzień już istniejących regulacji, braku niezależnego mechanizmu prowadzenia śledztw w sprawach o stosowanie tortur i potrzeby prowadzenia regularnych, niezależnych, niezapowiedzianych i nieograniczanych wizyt inspekcyjnych w miejscach pozbawienia wolności na terenie Tadżykistanu.

Jest jasne, że Tadżykistan musi zrobić więcej, by zlikwidować tortury. Władze powinny pilnie wcielić w  życie rekomendacje zawarte w dokumencie „Tadżykistan musi zrobić więcej, aby zakończyć tortury”, który jest dostępny tutaj (w języku angielskim).