Udział osób ubezwłasnowolnionych w wyborach do Parlamentu Europejskiego – sprawa przed sądem w Nowym Sączu

Helsińska Fundacja Praw Człowieka, wraz z kancelarią Clifford Chance, prowadzi postępowanie dotyczące pozbawienia częściowo ubezwłasnowolnionego mężczyzny prawa do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Skarga w tej sprawie została złożona 4.04.2019 r. do sądu rejonowego w Nowym Sączu.

Postępowanie w sprawie wpisu do rejestru wyborców
Pan Adam Kowalski* pragnie uczestniczyć w wyborach do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się 26.5.2019 r. Obecnie jest to niemożliwe, gdyż pan Adam jest częściowo ubezwłasnowolniony, a zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego osoby takie nie mają praw wyborczych i nie są uwzględniane w rejestrze wyborców. Mężczyzna złożył więc reklamację na nieprawidłowości w rejestrze, domagając się wpisania do niego, a gdy prezydent miasta odmówił jej uwzględnienia, pan Adam złożył skargę do sądu.

Niezgodność z prawem międzynarodowym
W przeszłości międzynarodowe organy ochrony praw człowieka wskazywały, że całkowite pozbawienie osób ubezwłasnowolnionych możliwości głosowania w wyborach narusza prawa człowieka. „Szczególnie istotny jest tu wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Alajos Kiss przeciwko Węgrom, w którym stwierdzono, że tego rodzaju cenzus wyborczy, oparty na blankietowym pozbawieniu praw wyborczych wszystkich osób ubezwłasnowolnionych, niezależnie od ich rzeczywistych zdolności psychicznych, narusza przepisy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka” – wskazuje dr Marcin Szwed, prawnik HFPC. Co ciekawe, w swojej decyzji prezydent miasta wskazał, że dostrzega znaczenie orzecznictwa ETPC, jednak nie posiada kompetencji do wpisania osoby ubezwłasnowolnionej do rejestru.

Argumentacja skarżącego
W pismach do prezydenta miasta i sądu skarżący zwraca uwagę na sprzeczność polskich przepisów z prawem międzynarodowym i unijnym. „W swojej skardze zarzucamy decyzji prezydenta miasta niezgodność z Europejską Konwencją Praw Człowieka, Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych, a także prawem UE, które stanowi m.in. że wybory do Parlamentu Europejskiego muszą mieć charakter powszechny. Ponadto, zakazuje ono dyskryminacji osób z niepełnosprawnością. Apelujemy zatem do sądu o zmianę decyzji prezydenta miasta lub zadanie pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości” – tłumaczy dr Piotr Bogdanowicz z kancelarii Clifford Chance, pełnomocnik skarżącego.

Do sprawy włączyła się Helsińska Fundacja Praw Człowieka, która również zasugerowała zadanie pytania prejudycjalnego. „W przeszłości Trybunał Sprawiedliwości UE wskazywał, że ustanawiając ograniczenia prawa do głosowania obywateli Unii w wyborach do Parlamentu Europejskiego, państwa członkowskie muszą przestrzegać prawa unijnego, w tym Karty Praw Podstawowych” – dodaje dr Marcin Szwed.

Dalszy przebieg postępowania
Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego, sąd powinien rozpoznać skargę w terminie trzech dni od jej doręczenia. Orzeczenie sądu jest ostateczne i nie podlega dalszemu zaskarżeniu.

Kalendarium
22 marca 2019 r. – złożenie przez pana Adama Kowalskiego reklamacji na nieprawidłowości w rejestrze wyborców i żądanie wpisu.
28 marca 2019 r. – decyzja prezydenta miasta o odmowie uwzględnienia reklamacji.
4 kwietnia 2019 r. – skarga do sądu rejonowego.

Sprawa prowadzona jest w ramach Programu Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

* (imię i nazwisko zmienione)