UE: Niegodziwe traktowanie i wyzysk nieregularnych migrantów zatrudnionych w gospodarstwach domowych

Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) przedstawiła dnia 5 lipca 2011 sprawozdanie w sprawie praw podstawowych nieregularnych migrantów zatrudnionych w gospodarstwach domowych w UE.  Większość migrantów będących pracownikami gospodarstw domowych  to kobiety. W sprawozdaniu przedstawiono, w jaki sposób status  nieregularnego migranta w połączeniu z  bardziej  ogólnymi problemami w uregulowaniu pracy domowej powoduje, że  grupa ta jest bardzo podatna na  wyzysk, obejmujące również przypadki  przemocy fizycznej.Typowe formy wyzysku obejmują: niskie płace, często nadmierną liczbę godzin pracy oraz zazwyczaj brak możliwości otrzymania  odszkodowania za wypadki przy pracy.Sprawozdanie sporządzono na podstawie wywiadów pogłębionych z pracownikami  domowymi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego oraz związkami  zawodowymi ze wszystkich państw członkowskich UE, koncentrując się na  korzystaniu przez nich z praw podstawowych w pięciu obszarach, takich jak: warunki  pracy, zwolnienie, wolność zrzeszania się, mechanizmy dochodzenia roszczeń oraz  życie rodzinne.

Podstawowe ustalenia raportu to:

– praca domowa wykonywana przez pracowników zazwyczaj nie podlega  regulacjom za sprawą norm prawnych czy mechanizmów egzekwowania 2 prawa (takich  jak inspekcje pracy) w takim stopniu, jak inne formy  zatrudnienia.- Pracę domową zazwyczaj wykonują kobiety

– często migrantki o  nieregularnym statusie – podatne na różne rodzaje dyskryminacji z uwagi na  przemoc ze względu na płeć, w tym na przemoc seksualną oraz  dyskryminację rasową.

– zazwyczaj spędzają w pracy wiele godzin i są nisko wynagradzane. Często  nie mogą korzystać z czasu odpoczynku, płatnych urlopów i płatnych zwolnień chorobowych, nawet jeżeli takowe przewidziano w ustawodawstwie

– zgłoszono  wiele zawodowych chorób fizycznych i psychicznych, które  zaostrzyły się u  nieregularnych migrantów wskutek sytuacji, w jakiej się  znaleźli. Stwierdzono, że przed korzystaniem z pomocy medycznej czy z dni  wolnych na wyzdrowienie powstrzymuje takich pracowników groźba  zwolnienia lub strach przed nim, brak dostępu do opieki zdrowotnej w zasięgu  ich możliwości finansowych  oraz brak płatnego zwolnienia chorobowego

– nawet w przypadku urazów odniesionych wskutek wypadku przy pracy.  Sytuacja taka często prowadzi do przewlekłych  chorób  lub trwałego  inwalidztwa

– niegodziwie traktowane lub wyzyskiwane osoby usiłujące uzyskać dostęp do  wymiaru sprawiedliwości napotykają wiele przeszkód.  Przede wszystkim  powstrzymuje je strach przed zawiadomieniem przez organy sektora  publicznego urzędu imigracyjnego, który może nakazać deportację. Z uwagi  na fakt, że zatrudnienie takich osób często nie jest  sformalizowane pisemną  umową, borykają się one również z trudnościami w zgromadzeniu dowodów,  które potwierdzałyby stosunek pracy. Mogą mieć  również  problemy  z  udowodnieniem rzekomego nadużycia, przykładowo  przez powołanie  świadka, ponieważ pracują w warunkach domowych.

W sprawozdaniu proponuje się kilka rozwiązań, w tym:

– wprowadzenie dla wszystkich domowych pracowników wyraźnych  standardów, które: będą nakładały ograniczenia na płatności w naturze; zapewnią, aby  minimalne wynagrodzenie za pracę dotyczyło również pracowników domowych, jeżeli jest ono przewidziane w prawie krajowym; zagwarantują czas odpoczynku i zwolnienie chorobowe; oraz zapewnią bezpieczne i zdrowe warunki pracy, przewidziane w konwencji MOP przyjętej  w czerwcu 2011 r.

–  rozszerzenie nadzoru ze strony urzędów inspekcji pracy na sektor pracy  domowej.

– wprowadzenie ukierunkowanych programów migracyjnych, uwzględniających zapotrzebowanie na pracę domową, którego nie można zaspokoić przy  pomocy dostępnej siły roboczej.  Zapewni to takim pracownikom status  regularnego migranta i tym samym lepszą ochronę.

– ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości za sprawą większego wsparcia związków zawodowych i organizacji pozarządowych, które odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu pomocy prawnej ofiarom niegodziwego traktowania lub  wyzysku.