Ujawnianie przyczyny niepełnosprawności na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności – wyrok TK

Zapadł wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie, którą zajmowała się HFPC, związanej z ujawnianiem przyczyny niepełnosprawności na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności. Trybunał orzekł, że zaskarżone przepisy są niezgodne z Konstytucją.

Sprawa pana T.

Przypomnijmy, postępowanie dotyczyło pana T., który zaskarżył do sądu orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawierające informację o jej przyczynie, domagając się zmiany jego treści. Argumentował, że ujawnienie pracodawcy takich wrażliwych informacji stanowiło nieproporcjonalną ingerencję w jego prawo do prywatności, a także narażało go na niewłaściwe traktowanie w pracy. Sądy rozpoznające sprawę nie podzieliły jednak jego zarzutów i oddaliły odwołanie. Zdaniem skarżącego przepisy rozporządzenia przewidujące podanie takiej informacji są niezgodne z Konstytucją.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zaskarżone przepisy nakazujące zamieszczanie symbolu niepełnosprawności choroby psychicznej (02-P) na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności są niezgodne z Konstytucją w zakresie prawa do prywatności. Zdaniem Trybunału taka informacja może mieć charakter stygmatyzujący. Jednak przede wszystkim Trybunał odniósł się do tego, że regulacja powinna zostać zawarta nie w rozporządzeniu, jak to ma miejsce obecnie, ale w ustawie. Związane jest to z tym, że wszelkie udostępnianie i gromadzenie danych osobowych oraz ingerencja w prywatność powinny być uregulowane na poziomie ustawy.

Skutki wyroku

Od momentu publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie będzie można wpisywać do orzeczeń o stopniu niepełnosprawności symbolu 02-P. Jednocześnie Trybunał wskazał, że nie mógł wypowiedzieć się o legalności stosowania pozostałych symboli, odnoszących się do innych kategorii schorzeń. Mimo to Trybunał również w tym przypadku podał w wątpliwość zgodność przepisów rozporządzenia z Konstytucją, dlatego konieczna wydaje się ich regulacja na poziomie ustawowym. Wyrok jest ostateczny.

Działania HFPC

„Wyrok Trybunału Konstytucyjnego przyjęliśmy z satysfakcją, ponieważ HFPC wielokrotnie podkreślała, że podawanie wrażliwych informacji o przyczynie niepełnosprawności w orzeczeniu nadmiernie ingeruje w prywatność osób z niepełnosprawnością, a także naraża je na niewłaściwe traktowanie. Takie ryzyko występuje w szczególności w przypadku osób z zaburzeniami psychicznymi” – komentował orzeczenie TK Marcin Szwed, prawnik HFPC.

Fundacja zwracała się w tej sprawie m.in. do Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, które również oceniło przepisy rozporządzenia jako niekonstytucyjne i sugerowało ich zastąpione innymi rozwiązaniami, w mniejszym zakresie ingerującymi w prywatność pracowników. Ponadto w sierpniu 2017 r. HFPC przekazała Przewodniczącej Międzyresortowego Zespołu do spraw Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy apel o uwzględnienie w opracowywanym projekcie reformy zmian oznaczania przyczyny niepełnosprawności na orzeczeniach o niepełnosprawności.

W postępowaniu przed TK skarżącego pro bono reprezentowali adw. Mikołaj Pietrzak, adw. Paweł Osik oraz adw. Małgorzata Mączka-Pacholak z Kancelarii Pietrzak Sidor & Wspólnicy. Do postępowania przystąpił również Rzecznik Praw Obywatelskich.