Umieszczanie osób ubezwłasnowolnionych całkowicie w domach opieki – potrzeba lat na zmianę?

Jutro Trybunał Konstytucyjny ma zająć się sprawą konstytucyjności przepisów na podstawie, których osoby ubezwłasnowolnione całkowicie umieszczane są w domach opieki. Zdaniem HFPC, która od kilku lat monitoruje ten problem, przepisy te naruszają wolność osobistą, prawo do sądu osób z niepełnosprawnościami, ale przede wszystkim ich godność.

Na systemowe rozwiązanie tego problemu czekamy już kilka lat. Poniżej prezentujemy kalendarium najważniejszych wydarzeń w tym zakresie i podsumowanie naszej działalności.

16 października 2012 r. – wyrok ETPC

ETPC wydaje wyrok w sprawie Kędzior przeciwko Polsce. Orzeka w nim, że umieszczenie skarżącego, całkowicie ubezwłasnowolnionego mężczyzny, w domu pomocy społecznej wbrew jego woli, naruszało art. 5 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Sprawa była prowadzona w ramach Programu Spraw Precedensowych HFPC.

24 lipca 2013 r. – HFPC inicjuje dyskusję na temat osób ubezwłasnowolnionych w domach opieki

HFPC organizuje seminarium p.t. „Jak zapewnić należytą kontrolę umieszczania osób ubezwłasnowolnionych w domach opieki społecznej? Implementacja wyroku Kędzior przeciwko Polsce”. Podczas seminarium omówiono kwestie związane z kierowaniem osób ubezwłasnowolnionych do domów pomocy społecznej oraz ograniczaniem mieszkańcom DPS ich konstytucyjnych praw.

25 listopada 2014 r. – drugi wyrok ETPC

ETPC wydaje kolejny wyrok w sprawie umieszczania osób ubezwłasnowolnionych w DPS – K.C. przeciwko Polsce. Orzekł, że pozbawienie ubezwłasnowolnionej częściowo kobiety umieszczonej w DPS prawa do sądu w celu kontroli zasadności pobytu w tej placówce, było niezgodne z Europejską Konwencją Praw Człowieka. Sprawa była prowadzona w ramach Programu Spraw Precedensowych HFPC.

13 stycznia 2015 r. – monitoring wykonania wyroków ETPC

HFPC opiniuje projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, która miała na celu wykonanie wyroków w sprawach Kędzior i K.C. Fundacja zwróciła uwagę, że projekt nie realizuje w pełni standardów wynikających z orzecznictwa ETPC.

9 marca 2015 r. – apel HFPC do RPO

Z uwagi na nieuchwalenie przepisów zmieniających zasady umieszczania osób ubezwłasnowolnionych w DPS pomimo upływu kilku lat od wydania wyroku przez ETPC, HFPC apeluje do Rzecznika Praw Obywatelskich o zaskarżenie obowiązujących regulacji do Trybunału Konstytucyjnego . W sierpniu RPO informuje, że podziela wiele zarzutów HFPC i rozważy skierowanie przepisów do TK. W listopadzie 2015 r. taki wniosek zostaje złożony.

9 lipca 2015 r. – wystąpienie do Komitetu Rady Ministrów Rady Europy

HFPC informuje Komitet Ministrów Rady Europy o niewykonaniu przez polskie władze wyroku w sprawie Kędzior przeciwko Polsce na poziomie generalnym (brak stosownej nowelizacji przepisów) oraz nienależytym wykonaniu go na poziomie indywidualnym (wątpliwości wokół rozdysponowania środków finansowych zasądzonych na rzecz skarżącego przez ETPC). W marcu 2016 r. Komitet Ministrów wezwał polskie władze do niezwłocznego wykonania wyroku i przedłożenia mu szczegółowego sprawozdania z podjętych działań do 1 lipca 2016 r.

21 czerwca 2016 r. – opinia przyjaciela sądu do TK

HFPC kieruje opinię amicus curiae w sprawie wniosku RPO o kontrolę przepisów regulujących procedurę umieszczania osób całkowicie ubezwłasnowolnionych w DPS.

27.06.2016