Wolność słowa sędziów i prokuratorów – raport Specjalnego Sprawozdawcy

„Sędziowie mogą, a nawet mają obowiązek wypowiadać się w obronie demokracji i rządów prawa, gdy dochodzi do załamania porządku konstytucyjnego” – wynika z opublikowanego raportu Specjalnego Sprawozdawcy ds. niezależności sędziów i prawników. W swoim raporcie Diego Garcia-Sayan, Specjalny Sprawozdawca ONZ, podkreśla, że państwa powinny dążyć do wypracowania odpowiedniej równowagi pomiędzy wolnością słowa i stowarzyszania się sędziów i prokuratorów, a ochroną niezawisłości i niezależności instytucji sądów i prokuratur.

Postępowania dyscyplinarne wobec polskich sędziów i prokuratorów

W ramach prac nad raportem, Helsińska Fundacja Praw Człowieka przedstawiła Specjalnemu Sprawozdawcy opis 14 spraw polskich sędziów i prokuratorów, w których rzecznicy dyscyplinarni wszczęli lub planowali wszcząć postępowania. W swojej informacji HFPC zwracała uwagę, że znaczna część z tych postępowań związana jest z krytycznymi wypowiedziami sędziów i prokuratorów na temat reformy wymiaru sprawiedliwości, ale jako takie nie naruszają godności urzędu i nie przekraczają granic swobody wypowiedzi.

„Sytuacja, w której postępowania dyscyplinarne są wszczynane przeciwko sędziom i prokuratorom wypowiadającym się w obronie praworządności narusza demokratyczne standardy i kreuje atmosferę opresji” – mówiła w trakcie dzisiejszego posiedzenia Rady Praw Człowieka Małgorzata Szuleka, prawniczka HFPC.

Wszczynanie postępowań dyscyplinarnych dotyczących konkretnych wypowiedzi sędziów i prokuratorów odnośnie reform wymiaru sprawiedliwości może mieć dalekosiężne skutki i wywołać wśród członków tych profesji efekt mrożący.

Udział w debacie publicznej

W swoim raporcie, Specjalny Sprawozdawca podkreśla, że sędziowie i prokuratorzy biorąc udział w dyskusji publicznej (w tym korzystając z mediów społecznościowych) powinni mieć na uwadze dobro urzędu, który pełnią. Ich wolność wypowiedzi lub zgromadzeń jest ograniczona, nie oznacza to jednak, że sędziowie lub prokuratorzy nie mogą zabierać głosu w dyskusji, zwłaszcza gdy dotyczy ona kwestii związanych z funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości.

Specjalny Sprawozdawca podkreśla, że ograniczenia w tym zakresie, zgodnie z orzecznictwem międzynarodowych trybunałów, powinny być przewidziane prawem, niezbędne i proporcjonalne.  Specjalny Sprawozdawca rekomenduje również, by postępowania dyscyplinarne w tych sprawach powinny podlegać niezależnej kontroli.

Wystąpienie Małgorzaty Szuleki dostępne jest tutaj.