Wystąpienie do RPO ws. tajemnicy adwokackiej

HFPC zwróciła się do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o rozważenie możliwości wniesienia do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisów pozwalających na zwolnienie adwokatów i radców prawnych z tajemnicy zawodowej.

Zdaniem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka istnieje konieczność zbadania zgodności przepisów regulujących ochronę tajemnicy adwokackiej z Konstytucją. W opinii HFPC, szczególny nacisk w tej mierze powinien być położony na kwestię zgodności ograniczeń przyjętych w kodeksie postępowania karnego z konstytucyjną zasadą proporcjonalności.

To trzecie działanie HFPC w ostatnich tygodniach dotyczące problematyki tajemnicy radcowskiej oraz adwokackiej. Pod koniec października br. Helsińska Fundacja Praw Człowieka wydała oświadczenie, w którym wyraziła zaniepokojenie coraz częstszymi przypadkami zwalniania adwokatów i radców z obowiązku zachowania tajemnicy (więcej informacji dostępnych jest tutaj). Konsekwencją tego wystąpienia było przygotowanie opinii do Sądu Okręgowego w Warszawie, który rozpoznawał zażalenie na postanowienie o zwolnieniu z tajemnicy adwokackiej adw. Jacka Kondrackiego (więcej informacji dostępnych jest tutaj).

W wydanej opinii HFPC zwraca uwagę na co najmniej kilka wad obecnych rozwiązań pozwalających na zwolnienie adwokata lub radcy z tajemnicy zawodowej. Obecnie, na podstawie art. 180 § 2 k.p.k., taka możliwość istnieje w przypadku łącznego spełnienia dwóch przesłanek. Pierwszą z nich jest to, aby zwolnienie było konieczne dla dobra wymiaru sprawiedliwości. Nadto konieczne jest, aby okoliczności, której dotyczy zwolnienie, nie można było dowieść na podstawie innego dowodu.

W ocenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka rozwiązania te naruszają prawo do prywatności jednostki. Pozwalają bowiem na zobowiązanie adwokata lub radcy prawnego do ujawnienia informacji, których dowiedział się on w trakcie udzielania porady prawnej. „Nie tylko obniża to społeczne zaufanie obywateli do przedstawicieli zawodów zaufania publicznego, lecz również uderza w fundamenty państwa i sprawowanego przez niego wymiaru sprawiedliwości.” – twierdzi Marcin Wolny, prawnik HFPC i autor wystąpienia. Dlatego też, warto się zastanowić, czy do takiego ograniczenia prawa do prywatności powinno dochodzić w każdym możliwym przypadku, a nie tylko w sytuacjach dotyczących najpoważniejszych przestępstw.

Co więcej, obecne regulacje kodeksowe w niedostateczny sposób chronią prawo jednostki do obrony. Przepis art. 178 k.p.k. stanowi m.in., że nie wolno przesłuchiwać jako świadka adwokata lub radcy prawnego działającego na podstawie art. 245 § 1 k.p.k. co do faktów, o których dowiedział się on udzielając porady prawnej osobie zatrzymanej. Zdaniem HFPC poza zakresem oddziaływania tego przepisu stoją sytuację, w których adwokat lub radca prawny udziela porady prawnej osobie faktycznie podejrzanej w związku z jej ewentualną odpowiedzialnością karną. „W sposób oczywisty, przesłuchanie takiego adwokata lub radcy na okoliczności dotyczące treści udzielonej porady prawnej, może prowadzić do naruszenia prawa do obrony, a także przełamania zakazu samooskarżania się” – dodaje Marcin Wolny.

Wystąpienie dostępne jest tutaj.