Zasady udostępniania dziennikarzom akt postępowań sądowych są nieprzejrzyste

HFPC skierowała pismo do Ministra Sprawiedliwości ws. sformułowania jednolitych wytycznych precyzujących zasady, na jakich sądy udostępniają dziennikarzom akta postępowań sądowych.  Wystąpienie związane jest z sprawą dziennikarzy „Wiadomości Wrzesińskich”, którzy zostali skazani za ujawnienie informacji z akt postępowania niejawnego, po tym jak sąd udzielił im zgody na dostęp do tych akt. 

Dziennikarze zostali skazani w kwietniu tego roku. Zdaniem sądu, orzekającego w tej sprawie, podawanie informacji z utajnionego procesu jest bezwzględnie zabronione i nawet zgoda sądu tego nie zmienia, a dziennikarze powinni o tym wiedzieć (więcej informacji na temat tej sprawy dostępnych jest tutaj).

W ocenie HFPC zgoda sądu na wgląd do akt powinna określać jednocześnie transparentne reguły dalszego wykorzystania udostępnianych materiałów. Jednocześnie zasady te nie mogą w sposób nieuzasadniony utrudniać dziennikarzom dostępu do informacji i powinny w jak największym stopniu uwzględniać specyfikę i znaczenie pracy dziennikarskiej w demokratycznym społeczeństwie.

“Tymczasem zgodnie z obowiązującymi przepisami regulującymi zasady udostępnienia akt osobom niebędącym uczestnikami postępowania, to na sędzim wydającym zgodę na dostęp do akt, ciąży wymóg określenia jasnych zasadach dalszego ich wykorzystania” – czytamy w wystąpieniu HFPC. Obowiązek ten wynika z art. 94 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulaminu urzędowania sądów powszechnych.

„Sprawa dziennikarzy „Wiadomości Wrzesińskich” pokazuje jednak, że ten obowiązek nie jest realizowany, co może narazić w szczególności przedstawicieli mediów na dotkliwe konsekwencje związane z publikacją.” – mówi Dorota Głowacka, prawniczka HFPC. W ocenie HFPC, nie można oczekiwać od dziennikarzy, którzy otrzymali nieobwarowaną restrykcjami zgodę pozwalającą na udostępnienie im akt postępowania, aby mieli świadomość, że sąd który ją wydał, nie dopełnił wszystkich ciążących na nim wymogów.

W piśmie zaznaczono również, że wolność prasy w pewnych okolicznościach może być ograniczana w zakresie sprawozdawczości sądowej, gdy jest to uzasadnione interesem wymiaru sprawiedliwości. „Tymczasem groźba odpowiedzialności karnej, przed jaką stanęli dziennikarze tygodnika z Wrześni, może zniechęcić nawet dociekliwe media do sięgania do akt postępowania i tym sam wpłynąć negatywnie na jakość relacjonowania postępowań sądowych, a wręcz odwodzić dziennikarzy od zajmowania się skomplikowanymi, poważnymi tematami, wymagającymi dokładnej analizy dokumentacji sądowej” – podkreślono w liście do Ministra Sprawiedliwości.

W styczniu 2010 r. Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiedziało podjęcie prac nad nowelizacją przepisu dotyczącego ujawnienia informacji z postępowania niejawnego (czytaj więcej: MS rozważa zmianę art. 241 KK). Do zmian w prawie jednak wciąż nie doszło.

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości znajduje się tutaj.