Czy przepisy kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia są konstytucjne?

W czerwcu 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpiła do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niekonstytucyjności artykułu 4 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Zgodnie z kwestionowanym przepisem osoba podejrzana o popełnienie wykroczenia nie może korzystać z pomocy obrońcy do czasu wniesienia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Międzynarodowa organizacja Open Society Justice Initiative przedstawiła w tej sprawie opinię przyjaciela sądu.

Zdaniem Open Society Justice Initiative stanowi to poważne naruszenie prawa do rzetelnego procesu, gwarantowanego przez Europejską Konwencję Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, a także inne międzynarodowe standardy.

„Prawo do konsultacji z obrońcą przed przesłuchaniem przez organy ścigania jest istotnym elementem prawa do obrony. Przez ograniczenie możliwości kontaktu z obrońcą zostaje się pozbawionym realnej szansy obrony” – mówi przewodniczący OSJI, Zaza Namoradze.

Zgodnie z polską Konstytucją każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.

OSJI podkreśla, że sprawa daje możliwość zbadania, czy prawo do rzetelnego procesu osób aresztowanych w sprawach o wykroczenie jest szanowane.

Jak podnosi w skardze RPO “Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał, iż konstytucyjne prawo do obrony należy rozumieć szeroko, jest ono bowiem nie tylko fundamentalną zasadą procesu karnego, ale też elementarnym standardem demokratycznego państwa prawnego”.

Przypomnijmy, że w lutym 2010 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka wystąpiła w tej sprawie do Komendanta Głównego Policji. Fundacja zwracała wówczas uwagę na praktykę odmawiania udziału obrońcy w czynnościach przesłuchania osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia. Podstawą takiej praktyki było zarządzenie Komendanta Głównego Policji.

W odpowiedzi KGP wyjaśniał, że postanowienie wskazanego zarządzenia nie stoją na przeszkodzie “obecności adwokata lub radcy prawnego podczas przesłuchania osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, ale nie w roli procesowej obrońcy”.