Interwencja HFPC dotycząca operacji więźnia w czasie epidemii COVID-19

♦ Do HFPC zwróciła się żona pana K. z prośbą o interwencję w związku z przedłużającym się postępowaniem w przedmiocie udzielenia przerwy w karze w celu poddania się operacji.

♦ Odbywający karę pozbawienia wolności Pan K. wymagał niezwłocznego przeprowadzenia zabiegu operacyjnego. Kolejne terminy operacji były jednak odwoływane m.in. ze względu na stan epidemii COVID-19.

♦ W piśmie do Sądu Okręgowego Fundacja wskazała na wynikające z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka standardy dotyczące ochrony zdrowia osób pozbawionych wolności.

Stan faktyczny

Jak wynika z przekazanej HFPC dokumentacji, pan K. doznał złamania kości piszczelowej i kłykcia kolanowego w trakcie pobytu w izolacji penitencjarnej. Do operacji zakwalifikowany został w lutym 2018 r., jednak nie udało się jej przeprowadzić ze względu na zły stan nogi mężczyzny. Przeprowadzone w sierpniu 2018 r. badanie ujawniło, że jego stan nie uległ poprawie. Z tego względu stosowanie tymczasowego aresztowania zostało uchylone, a sąd postanowił o zastosowaniu nieizolacyjnych środków zapobiegawczych.

Kolejny termin operacji wyznaczono na listopad 2019 r., jednak kilka dni przed planowanym zabiegiem pan K. umieszczony został w zakładzie karnym. Na operację nie został doprowadzony ze względu na brak możliwości zorganizowania konwoju. W grudniu 2019 r. pan K. otrzymał skierowanie do szpitala na kwiecień 2020 r. Wówczas operacja nie odbyła się ze względu na epidemię COVID-19. Następnie pan K. otrzymał skierowanie do szpitala na początek września 2020 r. Tym razem do zabiegu nie doszło ze względu na odroczenie postępowania penitencjarnego w przedmiocie udzielenia mu przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności. Kolejny termin przyjęcia do szpitala wyznaczony został na drugą połowę października, a sąd penitencjarny w dalszym ciągu nie podjął decyzji w zakresie udzielenia panu K. przerwy.

Interwencja Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

Helsińska Fundacja Praw Człowieka w piśmie do Sądu Okręgowego przywołała gwarancje wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wskazano, że pogorszenie się stanu zdrowia podczas izolacji penitencjarnej może stanowić naruszenie art. 3 Konwencji.

Fundacja zwróciła uwagę, że pozbawienie wolności wiąże się ze specyficzną odpowiedzialnością władz publicznych za niepogorszony stan zdrowia osadzonych. Co więcej, choroba więźnia może tak zintensyfikować dolegliwości związane z pobytem w jednostce penitencjarnej, że przybiorą one formę nieludzkiego lub poniżającego traktowania.

Aby temu zapobiec, na gruncie polskiego porządku prawnego wprowadzono takie instytucje, jak przerwa w wykonywaniu kary. Instytucja ta jest jednym z przejawów zasady humanitarnego traktowania, a jej zastosowanie jest możliwe, jeśli pojawi się przeszkoda uniemożliwiająca wykonanie kary pozbawienia wolności – na przykład ciężka choroba więźnia.

Fundacja zwróciła jednocześnie uwagę, że przewlekłość postępowania penitencjarnego nie może powodować negatywnych konsekwencji zdrowotnych dla osób pozbawionych wolności, także jeśli stanowi ona skutek ograniczeń wynikających ze stanu epidemii. W dalszym ciągu władze publiczne, które zdecydowały o pozbawieniu wolności osoby chorej, muszą sprostać obowiązkowi zapewnienia jej dostatecznego leczenia.

Czytaj więcej:

• Treść opinii Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

Działania w tej sprawie są realizowane w ramach grantu Funduszu Obywatelskiego „Bezpieczeństwo a wolność. Prawa człowieka w czasie pandemii”, zarządzanego przez Fundację dla Polski.