Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego zajmie się przepisami o ubezwłasnowolnieniu

HFPC otrzymała odpowiedź od prof. Tadeusza Erecińskiego, przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego (KKPC), w której poinformowano, że pod wpływem dyskusji nad opublikowanym projektem nowelizacji kodeksu cywilnego, ale także w związku z faktem ratyfikacji Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, Komisja powróciła do prac nad regulacją ubezwłasnowolnienia.

Przewodniczący KKPC zauważył, że wobec instytucji ubezwłasnowolnienia zgłaszane są postulaty daleko idącej reformy, między innymi z powodu nieproporcjonalności zastosowanej ingerencji w prawa osób niepełnosprawnych psychicznie. W ocenie Komisji, zastąpienie instytucji ubezwłasnowolnienia innymi środkami będzie niezwykle trudnym zabiegiem legislacyjnym. „Pewnym testem, czy można obyć się bez ubezwłasnowolnienia, będzie dyskusja nad założeniami zmian w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, w których usuwa się ubezwłasnowolnienie całkowite jako przeszkodę małżeńską” – czytamy w odpowiedzi.

W ocenie Przewodniczącego KKPC, projekt dotyczący zdolności do zawarcia małżeństwa jest pierwszym krokiem w kierunku zwiększenia podmiotowości osób niepełnosprawnych psychicznie w prawie cywilnym. Kolejnym krokiem byłaby przygotowywana obecnie nowa koncepcja uregulowania problematyki zdolności do czynności prawnych osób niepełnosprawnych psychicznie. Przewodniczący KKPC nie wyklucza wcześniejszego wykorzystania opracowywanej nowej koncepcji ubezwłasnowolnienia, w szczególności w razie przedłużania się perspektywy wejścia w życie nowego Kodeksu Cywilnego.

Przypomnijmy, w maju 2012 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka przedstawiła KKPC stanowisko w sprawie regulacji ubezwłasnowolnienia w nowym kodeksie cywilnym. HFPC zwróciła uwagę na kształt przepisów przejściowych i zakres przyszłej regulacji sytuacji prawnej osób ubezwłasnowolnionych częściowo.

HFPC wskazała także na zagadnienia związane ze zgodnością planowanych zmian z Konwencją Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych. Konwencja ta wymaga, by Państwa-Strony zagwarantowały osobom niepełnosprawnym taką samą zdolność prawną jak innym obywatelom we wszystkich aspektach życia. Konwencja ustanawia obowiązek Państw-Stron do wprowadzenia właściwych i efektywnych instrumentów ochronnych dla osób niepełnosprawnych, gwarantujących by środki i działania odnoszące się do korzystania ze zdolności prawnej, były podejmowane w poszanowaniu praw, woli i preferencji danej osoby.

Tekst odpowiedzi KKPC dostępny jest tutaj.