Krym: „Sprawa 26 lutego”

Mija piąta rocznica wydarzeń, do których doszło 26 lutego 2014 roku przed budynkiem parlamentu krymskiego w Symferopolu. Zorganizowano tam dwie demonstracje – proukraińską oraz zwolenników odłączenia Krymu od Ukrainy. Wydarzenia te stanowiły kulminację napięć na Krymie i zapoczątkowały aktywną fazy okupacji półwyspu.

Po rewolucji godności na Ukrainie, powszechnie zwanej Euromajdanem, na Krymie wzrosły prorosyjskie nastroje. Władze półwyspu publicznie rozważały wyjście Krymu z Ukrainy. Pod koniec lutego 2014 roku na terytorium Krymu odnotowano aktywny i nieuprawniony ruch wojsk rosyjskich. 26 lutego przed parlamentem autonomicznej republiki Krymu w Symferopolu zorganizowano dwa wiece – jeden przez partię polityczną „Rosyjska jedność”, wspierającą odłączenie Krymu od Ukrainy, drugi przez Medżlis, organ samorządowy Tatarów krymskich, na rzecz integralności terytorialnej Ukrainy. Podczas demonstracji doszło do konfrontacji pomiędzy uczestnikami obu demonstracji, w wyniku której zginęły dwie osoby, a wielu protestujących zostało rannych.

Procesy polityczne

Władze ukraińskie wszczęły postępowania karne związane ze śmiercią demonstrantów. Jednak po aneksji Krymu postępowania były prowadzone przez organy ścigania podporządkowane Rosji. W styczniu 2015 roku grupie Tatarów krymskich, którzy brali udział w pro-ukraińskim wiecu, postawiono zarzuty organizacji i udziału w masowych zamieszkach. Do odpowiedzialności karnej pociągnięto tylko uczestników demonstracji opowiadającej się za integralnością terytorialną Ukrainy. Pierwszy zarzuty usłyszał Ahtem Czijgoz, zastępca przewodniczącego Medżlisu Tatarów krymskich, którego następnie skazano na 8 lat pozbawienia wolności. Pozostałych ośmiu oskarżonych skazano na 2-5 lat pozbawienia wolności w zawieszeniu. Wydarzenia z 26 lutego stały się pretekstem do późniejszej delegalizacji Medżlisu oraz represji na szeroką skalę wobec Tatarów krymskich sprzeciwiających się okupacji Krymu.

Raport grupy eksperckiej

W grudniu 2015 roku organizacje pozarządowe z Ukrainy, Polski i Mołdawii utworzyły międzynarodową grupę ekspercką, której celem była ocena prawna wydarzeń z 26 lutego. W wyniku pracy grupa opublikowała raport „Sprawa 26 lutego”, przedstawiający szczegółową rekonstrukcję przebiegu wydarzeń z tego dnia, analizę prawną zdarzeń w kontekście standardów międzynarodowych w zakresie wolności zgromadzeń, wszczęcia postępowania karnego oraz rzetelnego procesu sądowego. W raporcie eksperci wykazują, że wydarzenia sprzed budynku Rady Najwyższej w Symferopolu nie miały charakteru zamieszek, a działania policji podczas wydarzeń były raczej bierne i w dużej mierze ograniczały się do monitorowania przebiegu wieców.

Raport jest dostępny w języku angielskim i rosyjskim.

Informacje dodatkowe

W październiku 2017 roku Ahtem Czijgoz został przewieziony do Turcji, a później na Ukrainę. Władze rosyjskie nie podają szczegółów oraz podstaw prawnych tej operacji. Obecnie przebywa na wolności i aktywnie działa na rzecz ofiar represji na Krymie. Pozostali uczestnicy wydarzeń odbywają karę na terytorium Krymu. Od momentu przejęcia efektywnej kontroli nad półwyspem krymskim przed Federację Rosyjską, około 47 osób skazano w politycznie motywowanych postępowaniach administracyjnych oraz karnych, 44 osoby padły ofiarami wymuszonych zaginięć, los 15 z nich jest nieznany.