< Publikacje programów

Wzmacnianie praw osób podejrzanych i oskarżonych – rola krajowych instytucji ochrony praw człowieka. Raport krajowy

Dostęp do odpowiednich gwarancji procesowych, w szczególności w pierwszych godzinach po zatrzymaniu, jest kluczowy dla zapewnienia prawa do rzetelnego procesu w postępowaniu karnym i zapobiegania torturom. Jednocześnie stworzenie wspólnych minimalnych gwarancji procesowych dla oskarżonych i podejrzanych stanowi jeden z priorytetów Unii Europejskiej w obszarze sprawiedliwości i praw podstawowych. W tym celu, od 2009 r. Unia przyjęła szereg instrumentów dotyczących praw podejrzanych i oskarżonych.

Rzeczywiste stworzenie równego poziomu gwarancji procesowych w całej Unii i skuteczne zapobieganie torturom zależy jednak od tego, w jaki sposób instrumenty te będą implementowane i stosowane w praktyce. Ważną rolę w tym obszarze mogą odegrać krajowe instytucje ochrony praw człowieka, czyli niezależne, pozasądowe organy państwowe posiadające konstytucyjny lub ustawowy mandat w zakresie ochrony i promowania praw człowieka. W Polsce taką instytucją jest Rzecznik Praw Obywatelskich.

Pomimo rosnącego zainteresowania tematem praw procesowych w postepowaniu karnym, niewiele jest informacji na temat roli i praktyki krajowych instytucji ochrony praw człowieka w Unii Europejskiej w tym zakresie. Dlatego Instytut Praw Człowieka im. Ludwiga Boltzmanna (Austria) we współpracy z Węgierskim Komitetem Helsińskim, Helsińską Fundacją Praw Człowieka i Instytutem Pokoju (Słowenia) postanowił bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu w ramach finansowanego przez UE projektu “Wzmocnienie praw podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym – rola krajowych instytucji praw człowieka”.

Poniższy raport stanowi omówienie roli, jaką odgrywa polska krajowa instytucja ochrony praw człowieka – Rzecznik Praw Obywatelskich – w zakresie ochrony praw podejrzanych i oskarżonych. Oprócz przedstawienia działań RPO w tym obszarze, raport odnosi się również do różnorodnych wyzwań, z którymi zmaga się RPO w ostatnich latach, jako istotnych kwestii, które wpływają na możliwość wykonywania przez Rzecznika powierzonych mu zadań.

Treść niniejszego raportu odzwierciedla wyłącznie poglądy autorów, za które ponoszą wyłączną odpowiedzialność. Komisja Europejska nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za wykorzystanie zawartych w nim informacji.

Wzmacnianie praw osób podejrzanych i oskarżonych Rola krajowych instytucji ochrony praw człowieka Raport krajowy

Autor: Konrad Siemaszko

Konsultacja: Maria Ejchart-Dubois

Data wydania: grudzień 2019