Raport APP o dostępie do opieki medycznej dla nielegalnych migrantów

Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej opublikowała raport dotyczący dostępu do podstawowej opieki medycznej dla cudzoziemców spoza UE przebywających na tym terytorium nielegalnie. Badania przeprowadzono w 21 miastach na terenie 10 państw członkowskich Unii: Belgii, Francji, Grecji, Niemiec, Węgier, Irlandii, Włoch, Polski, Hiszpanii i Szwecji.

Raport opiera się na analizie pogłębionych wywiadów z cudzoziemcami przebywającymi nielegalnie na terenie badanych państw, przedstawicielami władz lokalnych, pracownikami służby medycznej oraz reprezentantami organizacji pozarządowych. W rezultacie nasuwa się wniosek, iż cudzoziemcy o nieuregulowanym statusie nie mają zagwarantowanego dostępu chociażby do minimum opieki lekarskiej na terenie państw UE.

Szacuje się, iż na terenie Unii Europejskiej przebywa 2-4 milionów nielegalnych migrantów. Poprzez ubóstwo oraz pracę w złych warunkach narażają oni na szwank zdrowie swoje, a także szerszego grona osób, np. w skutek rozprzestrzeniania się nieleczonej infekcji. Nielegalni migranci napotykają na swej drodze szereg problemów natury prawnej, ekonomicznej i praktycznej.

Według dyrektora Agencji Praw Podstawowych, Mortena Kjaeruma: „dostęp do służby zdrowia jest jednym z podstawowych praw człowieka, jednakże państwa członkowskie UE nie są zobowiązane do jego udzielenia na takich samych zasadach jak dla obywateli. Minimum powinno być zapewnione zwłaszcza dzieciom oraz kobietom w ciąży i okresie okołoporodowym”.

W raporcie podkreśla się fakt, iż wszystkie 10 państw objętych niniejszym opracowaniem przyznało nieregularnym migrantom prawa do opieki medycznej. Mimo to w większości przypadków cudzoziemcy zobowiązani są do uiszczenia opłaty za usługi,  które dla obywateli są nieodpłatne. Tylko 5 państw (Belgia, Francja, Niemcy, Włochy i Hiszpania) zdecydowało się na bezpłatną pomoc medyczną w nagłych przypadkach, a tylko w 4 z nich (Belgia, Francja, Włochy i Hiszpania) możliwe jest bezpłatne leczenie bądź częściowa refundacja jego kosztów.

Kolejnym problemem, z jakim stykają się nielegalni migranci, jest zaporowa cena usług medycznych. Dotyczy to zwłaszcza grup szczególnego ryzyka, jak np. kobiety w ciąży, które w każdym z badanych państw mają dostęp do opieki medycznej, lecz tylko w Belgii, Francji, Włoszech i Grecji jest ona całkowicie bezpłatna. Tylko w dwóch państwach – Hiszpanii i Grecji – dzieci nielegalnych migrantów mają dostęp do opieki lekarskiej na takich samych zasadach jak dzieci ich obywateli.

Raport definiuje także przeszkody administracyjne, np. posiadanie dokumentu pobytowego, oraz przeszkody natury psychologicznej, jako główne przyczyny niezgłaszania się po pomoc nawet w nagłych przypadkach. Często strach przed deportacją, wywołany praktyką donoszenia o obecności nielegalnych migrantów do służb migracyjnych przez personel medyczny niektórych państw członkowskich, paraliżuje cudzoziemców i sprawia, iż nie korzystają z ochrony zdrowia na terenie państwa pobytu.

W drugiej części raportu Agencja Praw Podstawowych przygotowała szereg zaleceń, mających na celu usprawnienie dostępu do pomocy lekarskiej osobom o nieuregulowanym statusie na terytorium państw członkowskich UE. Kluczowym okazuje się być usunięcie przeszkód administracyjnych, a także zaprzestanie praktyki informowania służb migracyjnych o korzystaniu z usług medycznych przez nielegalnych cudzoziemców. APP postuluje również umożliwienie kobietom w ciąży oraz dzieciom bezpłatnego korzystania ze świadczeń medycznych, w tym dostępu do obowiązkowych szczepień. Ważną rolę odgrywa także zwiększenie świadomości personelu medycznego, pracowników administracyjnych oraz samych cudzoziemców w zakresie praw i obowiązków podczas korzystania z pomocy lekarza. APP pragnie podkreślić rolę organizacji pozarządowych zajmujących się pośredniczeniem między cudzoziemcem a przychodniami/ szpitalami.

Treść raportu (wyłącznie w wersji angielskiej) dostępna jest tutaj.