Rząd przyznał się do niedostatecznego uwzględnienia w postępowaniu krajowym racji osoby z niepełnosprawnością intelektualną

ETPC wydał decyzję w sprawie M.P. przeciwko Polsce (nr skargi 20416/13), w ramach której uznał jednostronną deklarację polskiego rządu o naruszeniu w stosunku do skarżącego postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Skarżący w postępowaniu przed ETPC reprezentowany był przez dr Monikę Zimę-Parjaszewską, prawniczkę oraz prezeskę Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną.

Sprawa dotyczyła syna skarżącego, który twierdził, że został zgwałcony przez swojego terapeutę. W ramach postępowania krajowego terapeuta został uniewinniony – głównie z tego powodu, że sądy uznawały zeznania syna M.P. za niewiarygodne z uwagi na stan jego niepełnosprawności intelektualnej.

„W jednostronnej deklaracji rząd przyznał, że doszło do naruszenia wymiaru proceduralnego Artykułu 3 Konwencji – zakazu tortur oraz innego nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. W toku postępowania wyjaśniającego, a następnie sądowego, organy nie wzięły bowiem w sposób dostateczny pod uwagę, że ofiarą zarzucanych przestępstw była osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Rząd RP zgodził się z tytułu naruszenia Konwencji wypłacić skarżącemu kwotę 40 000 złotych” – tłumaczy Katarzyna Wiśniewska, koordynatorka Programu Spraw Precedensowych HFPC.

W ramach postępowania przed ETPC opinię przyjaciela sądu przedstawiły organizacje pozarządowe z różnych państw europejskich: Mental Disability Advocacy Centre w Budapeszcie (MDAC), Forum na rzecz praw człowieka „FORUM” w Pradze, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną oraz HFPC. „W naszej opinii dokonaliśmy m.in. analizy standardów polskich i międzynarodowych w zakresie prawnych i praktycznych ułatwień dostępu dla osób z niepełnosprawnością intelektualną do postępowań sądowych oraz przygotowawczych. Wskazaliśmy, że w polskim systemie prawa karnego brakuje rozwiązań, które uwzględniałyby szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnościami oraz chroniłyby je przed powtórną wiktymizacją” – dodaje Marcin Szwed, prawnik HFPC.

Oprócz skierowania opinii przyjaciela sądu do ETPC, HFPC zwróciła również uwagę na sytuację osób z niepełnosprawnością intelektualną w postępowaniach sądowych w apelu do Ministra Sprawiedliwości z listopada 2015 r., w którym zawarte były postulaty wprowadzenia do prawa procesowego stosownych udogodnień.

„Wydanie przez ETPC decyzji w sprawie M.P. przeciwko Polsce może potencjalnie doprowadzić do wprowadzenia do polskiego procesu – w szczególności karnego – korzystnych zmian, które w pełni uwzględnią potrzeby osób z niepełnosprawnością intelektualną występujących w charakterze świadków lub ofiar przestępstw. Takie zmiany nie mogą ograniczać się jednak jedynie do treści prawa. Konieczne jest również wzmacnianie świadomości wśród sędziów i prokuratorów, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną są szczególnie narażone na bezpodstawne zlekceważenie ich racji w toku postępowania” – ocenia Michał Kopczyński, prawnik HFPC.

Decyzja ETPC (w j. angielskim) dostępna jest tutaj.

Opinia HFPC dostępna jest tutaj.

Wystąpienie HFPC do Ministra Sprawiedliwości dostępne jest tutaj.