Sąd Najwyższy wydał uchwałę dotyczącą przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania

Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów uznał, że zagrożenie wysoką karą jest samodzielną przesłanką szczególną do zastosowania tymczasowego aresztowania.

W październiku ubiegłego roku  Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Sądu Najwyższego z prośbą o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego dotyczącego treści artykułu 258 § 2 kpk. RPO zastanawiał się, czy przepis ten ustanawia samodzielną przesłankę szczególną stosowania tymczasowego aresztowania, a tym samym, czy wynika z niego domniemanie, że podejrzany o popełnienie czynu zagrożonego wysoką karą będzie utrudniał prowadzenie postępowania karnego.

“W ramach pracy Klinika „Niewinność”, jak i Programu Interwencji Prawnej HFPC, bardzo często spotykamy się  z sytuacją, w której sam fakt, że zarzucany czyn należy do kategorii zbrodni lub jest zagrożony karą pozbawienia wolności np. od dwóch do dwunastu lat, przesądza o zastosowaniu w danej sprawie tymczasowego aresztowania.” – mówi Piotr Kubaszewski, prawnik HFPC.

“Z naszej praktyki wynika, że orzeczona ostatecznie w tych wypadkach kara zwykle nie dochodzi nawet do połowy górnej granicy ustawowego zagrożenia. Taki stan rzeczy potwierdzają także statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości.” – dodaje Katarzyna Wiśniewska, prwaniczka HFPC.

Europejski Trybunał Praw Człowieka często kładzie nacisk na zapobiegawczy aspekt tymczasowego aresztowania. W sprawach G.K. przeciwko Polsce (38816/97, § 83-85) oraz J.G. przeciwko Polsce (36258/97, § 52-54), Trybunał podkreślił, że obawa mataczenia, jako podstawa zastosowania tymczasowego aresztowania, nie może być wykorzystywana w sposób automatyczny, bez uzasadnienia, w jaki sposób niezastosowanie tymczasowego aresztowania mogłoby się przyczynić do utrudniania przez podejrzanego postępowania dowodowego.

Sąd Najwyższy w uchwale z 19 stycznia stwierdził, iż określone w art. 258 § 2 kpk podstawy stosowania tymczasowego aresztowania (przy spełnieniu warunków wskazanych w art. 249 § 1 i 257 § 1 kpk oraz braku kryteriów negatywnych z art. 259 kpk) stanowią samodzielne przesłanki szczególne dla stosowania tego środka zapobiegawczego.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka przedstawiła w tym postępowaniu opinię przyjaciela sądu. Więcej informacji dostępnych jest tutaj.