TK: Kwestionowane przepisy prawa łowieckiego dotyczące postępowań dyscyplinarnych są niezgodne z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny orzekł wczoraj, że przepisy prawa łowieckiego dotyczące postępowań dyscyplinarnych w zakresie, w którym nie przewidują możliwości odwołania się do sądu członka Polskiego Związku Łowieckiego wobec którego orzeczono inną karę niż utrata członkostwa są niezgodne z Konstytucją. 

Zdaniem TK, możliwość odwołania do sądu nie jest konieczna jedynie w sprawach, w których przewinienie i orzeczona za nie sankcja mają charakter wyłącznie wewnątrzorganizacyjny.

Sprawa rozpoznawana była z wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich, którego reprezentował Mirosław Wróblewski, Dyrektor Zespołu Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego w Biurze RPO. Art. 33 ust. 6 prawa łowieckiego przyznaje prawo odwołania się do sądu powszechnego od orzeczenia Głównego Sądu Łowieckiego tylko w przypadku utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim lub utraty członkostwa w kole łowieckim. W przypadku orzeczenia innej kary dyscyplinarnej (np. zawieszenia członkostwa) odwołanie do sądu nie przysługuje. Stanowisko Rzecznika zostało w całości poparte przez Prokuratora Generalnego.

W wyroku Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że nakładając zadania publiczne na utworzony przez siebie związek, ustawodawca obowiązany jest zagwarantować jego członkom ochronę ich praw i wolności, biorąc pod uwagę zwłaszcza przymusowy charakter przynależności do PZŁ w przypadku wykonywania polowania.

Zdaniem Trybunału, sądownictwo dyscyplinarne, do prowadzenia którego PZŁ został zobowiązany, nie jest więc wewnętrzną sprawą tego Związku. Dlatego podstawowe elementy postępowania dyscyplinarnego m.in. pojęcie deliktu dyscyplinarnego, katalog sankcji dyscyplinarnych  oraz ogólne zasady tego postępowania powinny być uregulowane w formie ustawy.
„To bardzo ważny wyrok, który spowoduje przeprowadzenie gruntownej reformy sądownictwa dyscyplinarnego, istotnego dla tysięcy ludzi w Polsce” – ocenia dr Adam Bodnar, Wiceprezes Zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka w postępowaniu przed TK przedstawiła opinię przyjaciela sądu. W opinii HFPC przedstawiła m.in. statystyki z działalności okręgowych sądów łowieckich oraz Głównego Sądu Łowieckiego. Wynika z nich, że w 2011 r. do okręgowych sądów łowieckich na terenie całego kraju wpłynęło 235 spraw, spośród których rozpoznano 187 spraw przeciwko 213 obwinionym. Ponadto, w niemal połowie spraw rozstrzyganych przez sądy łowieckie spośród wszystkich kar orzeczonych w pierwszej instancji zostało zastosowane zawieszenie w prawach członka PZŁ. Kara ta, orzekana na okres od 6 miesięcy do lat 3, jest karą bardzo dotkliwą, praktycznie równą karze wykluczenia.” – dodaje dr Adam Bodnar.
Zdaniem HFPC obecnie obowiązujące regulacje Prawa łowieckiego nie spełniają nie tylko wymogów płynących z przywołanych we wniosku RPO wzorców konstytucyjnych, ale także i wynikających z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

„W orzecznictwie ETPC dominuje aktualnie teza, zgodnie z którą państwo ma do wyboru dwa alternatywne rozwiązania w zakresie sądownictwa dyscyplinarnego umożliwiające zachowanie zgodności z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka” – wyjaśnia Piotr Kubaszewski, koordynator programu „Standardy rzetelnego procesu w postępowaniach dyscyplinarnych” HFPC.
Państwa mogą albo nadać organom sądownictwa wewnętrznego wszystkie cechy sądu przewidziane w art. 6 Konwencji, albo przewidzieć poddanie orzeczeń takich organów pełnej kontroli sądowej. „Sądy łowieckie nie spełniają jednak kryteriów z art. 6 EKPC” – dodaje Piotr Kubaszewski. Postępowanie przed sądami łowieckimi oraz status sędziów łowieckich uregulowane są w całości na szczeblu przepisów wewnętrznych, kwestie te nie są chronione ustawowo.

Przedstawiona Trybunałowi Konstytucyjnemu opinia przyjaciela sądu HFPC została sporządzona przez prawników programu „Standardy rzetelnego procesu w postępowaniach dyscyplinarnych” – uruchomionego 1 maja 2011 r. w ramach VI edycji Programu Obywatel i Prawo Instytutu Spraw Publicznych.