„Wolność artystyczna. Praktyczny przewodnik” – nowa publikacja HFPC

Helsińska Fundacja Praw Człowieka wydała publikację „Wolność artystyczna. Praktyczny przewodnik” autorstwa Dominiki Bychawskiej-Siniarskiej i Doroty Głowackiej. Artyści i inne osoby związane ze środowiskami kultury mogą dowiedzieć się z niej, jak radzić sobie z rozmaitymi formami współczesnej „cenzury” sztuki. 

– W przewodniku wyjaśniamy, jak daleko, z prawnego punktu widzenia, artyści mogą posunąć się w sztuce oraz gdzie leżą granice, których przekraczać nie powinni. Jednocześnie omawiamy gwarancje chroniące wolność artystyczną wynikające m.in. z Konstytucji oraz przedstawiamy argumenty, jakich mogą używać twórcy, aby odeprzeć nieuzasadnione zarzuty naruszenia prawa – mówi Dorota Głowacka. W publikacji omówiono ponadto, jak bronić się przed aktami wandalizmu wobec dzieł sztuki, zastraszaniem artystów czy zakłócaniem wydarzeń kulturalnych.

Do Fundacji coraz częściej trafiają sprawy dotyczące ograniczania wolności artystycznej, które zgłaszają twórcy, dyrektorzy galerii, pracownicy ośrodków kultury. – Do tłumienia wolności artystycznej najczęściej wykorzystywane są przepisy o obrazie uczuć religijnych, moralności publicznej, ochronie symboli narodowych czy reputacji osób lub korporacji – podkreśla Dominika Bychawska-Siniarska. – Istotnym problemem, na który zwracamy uwagę, są także naciski na artystów ze strony lokalnych polityków lub urzędników oraz nieprzejrzyste zasady prowadzenia polityki kulturalnej w szczególności na poziomie samorządów lokalnych – dodaje prawniczka HFPC.

Publikacja ma służyć nie tylko tym artystom, którzy już doświadczają problemów prawnych. Jest adresowana także do tych twórców, którzy nie są pewni, czy mogą stworzyć lub zaprezentować dane dzieło, bojąc się odpowiedzialności. – To dlatego, że zagrożeniem dla wolności artystycznej nie są jedynie stosunkowo rzadko orzekane wobec twórców kary, ale również autocenzura w obawie przed grożącą sankcją – wyjaśnia D. Głowacka.

Opracowanie przewodnika zostało poprzedzone przeprowadzeniem dwóch warsztatów poświęconych prawnym aspektom wolności artystycznej z udziałem przedstawicieli środowisk związanych z kulturą. – Rozmowy z uczestnikami warsztatów pozwoliły nam lepiej zdiagnozować najważniejsze problemy prawne w obszarze wolności artystycznej. Fundacja pozostaje otwarta na dalszą współpracę z artystami, którzy mogą zgłaszać nam przypadki ingerencji w swobodę działalności twórczej. Ważne jest również kontynuowanie działań edukacyjnych z zakresu konstytucyjnych i międzynarodowych standardów wolności artystycznej – mówi D. Bychawska-Siniarska.

Publikacja powstała w ramach projektu „Wolność artystyczna w praktyce” realizowanego we współpracy z Fundacją Heinricha Bölla w Warszawie.

Publikacja zostanie zaprezentowana 1 kwietnia 2015 r. (godz. 18.00) podczas spotkania “Nasi okupanci. Obraza uczuć religijnych: teoria i praktyka”, które odbędzie się w świetlicy Krytyki Politycznej w Łodzi. W spotkaniu weźmie udział Dorota Głowacka, jedna z autorek.

Publikacja dostępna jest tutaj.