Zadośćuczynienie dla rodziny ofiary tortur w Kirgistanie

W dniu 16 października 2018 r. Pierwomajski sąd rejonowy w Biszkeku wydał orzeczenie zobowiązujące Republikę Kirgistanu do wypłaty zadośćuczynienia w wysokości 200 000 som (około 3 000 USD) rodzinie mężczyzny, który zmarł w wyniku stosowania tortur.

Orzeczenie ma precedensowy charakter – po raz pierwszy w praktyce sądowej Kirgistanu sąd przyznał zadośćuczynienie, mimo iż postępowanie karne w związku ze stosowaniem tortur nie zostało zakończone i dotychczas nikogo nie pociągnięto do odpowiedzialności.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła w tej sprawie opinię przyjaciela sądu (amicus curiae).

Tortury na komendzie policji

W maju 2005 r. T. A. został zatrzymany w związku z podejrzeniem dokonania kradzieży i był torturowany przez funkcjonariuszy. Mężczyzna zmarł tego samego dnia wieczorem w wyniku odniesionych obrażeń. Wszczęte postępowanie karne trwało kilka lat, było kilkukrotnie zawieszane i wznawiane, a w jego trakcie organom ścigania nie udało się ustalić osób odpowiedzialnych za stosowanie tortur i śmierć mężczyzny.

7 kwietnia 2011 r. ojciec zmarłego złożył skargę do Komitetu Praw Człowieka ONZ w związku ze stosowaniem tortur wobec jego syna w miejscu pozbawienia wolności. W orzeczeniu z 29 października 2015 r. Komitet stwierdził, że doszło do naruszenia prawa do życia oraz wolności od tortur i nakazał Kirgistanowi przeprowadzenie rzetelnego, niezwłocznego i bezstronnego śledztwa w sprawie śmierci ofiary, pociągnięcie sprawców do odpowiedzialności oraz przyznanie rodzinie adekwatnego zadośćuczynienia.

Bezczynność państwa i walka o sprawiedliwość

Trzy lata po wydaniu orzeczenia Komitetu sprawa dotycząca stosowania tortur nadal jest w toku, a osoby odpowiedzialne nie zostały zidentyfikowane. W 2016 roku zmarł ojciec T.A. i walkę o sprawiedliwość kontynuuję jego brat, który złożył pozew przeciwko państwu o zadośćuczynienie za śmierć brata. W swojej odpowiedzi na pozew państwo wskazywało na nieobowiązkowy charakter orzeczenia Komitetu. Sąd stanął jednak po stronie rodziny ofiary i nakazał wypłacenie zadośćuczynienia.

W swojej opinii do sądu HFPC podkreśliła, że ratyfikacja Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (MPPOiP), przyznającego Komitetowi Praw Człowieka mandat do rozpoznawania skarg indywidualnych, zobowiązuje państwa-strony do współpracy z Komitetem na etapie rozpatrzenia sprawy, wdrożenia sformułowanych przez niego w danej sprawie rekomendacji oraz poinformowania jakie działania zostały w tym celu podjęte. „Zagwarantowanie możliwości kierowania skarg indywidualnych do Komitetu ma na celu efektywną realizację praw zawartych w MPPOiP. Bez współpracy i zaangażowania ze strony państwa realizacja ta miałaby iluzoryczny charakter i ograniczałaby się do fasadowego uznania praw i wolności zagwarantowanych Paktem” – wskazuje dr Aleksandra Iwanowska, prawniczka HFPC.

Pełnomocnik rodziny ofiary zapowiedział złożenie apelacji i walkę o sprawiedliwe zadośćuczynienie.

Opinia przyjaciela sądu w języku rosyjskim dostępna jest tutaj.