Czy wirus zaatakował też prawa człowieka? Najnowszy Raport HFPC

♦ Helsińska Fundacja Praw Człowieka opublikowała Raport o prawach człowieka w dobie pandemii „10 miesięcy, 10 praw, 10 ograniczeń, 10 rekomendacji na przyszłość…”.  

♦ Raport jest próbą odpowiedzi na pytanie czy pod pozorem walki z epidemią polskie władze nie ograniczyły zbytnio praw i wolności obywatelskich a także czy ingerencja ustawodawcy zawsze spełniała określony w Konstytucji test proporcjonalności.

♦ Publikacja jest również próbą sformułowania rekomendacji na przyszłość, które – mamy nadzieję – będą dla przedstawicieli organów władzy publicznej swego rodzaju drogowskazem w kolejnych miesiącach walki z pandemią.

10 miesięcy pandemii…

Ostatnie dziesięć miesięcy to czas troski o zdrowie nas samych i naszych najbliższych. W marcu 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła, że epidemia koronawirusa osiągnęła poziom pandemii światowej. W Polsce początkowo wprowadzony został stan zagrożenia epidemicznego, tydzień później zaś ogłoszono stan epidemii. Pandemia koronawirusa zmieniła sposób funkcjonowanie polskiego społeczeństwa. Spowodowała także kolejne wyzwania z zakresu praw człowieka, przede wszystkim: prawa do życia i ochrony zdrowia, wolności osobistej, prawa do sądu, prawa do nauki, zakazu dyskryminacji, wolności słowa czy wolności działalności gospodarczej. Epidemia dotknęła szczególnie osoby starsze, bezdomne, przebywające w warunkach detencji czy też wymagające specjalistycznego wsparcia. Dodatkowo, jej czas przypadł w Polsce na wyjątkowy okres i zbiegł się z wydarzeniami budzącymi w społeczeństwie duże emocje – wyborami prezydenckimi oraz licznymi protestami.

Grzech pierworodny…

Do dnia wydania niniejszego Raportu, Rada Ministrów nie zdecydowała się na wprowadzenie stanu klęski żywiołowej. Jako podstawę ograniczeń wielu praw i wolności, opisanych w Raporcie, Rząd wskazywał ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Jednakże zakres i charakter ogłaszanych restrykcji wykraczał poza upoważnienie ustawowe i nie był dopuszczalny w stanie zwykłym.

Nowa rzeczywistość…

Raport stanowi pierwszy krok do oceny długofalowych skutków pandemii w sferze naszych praw i wolności. Niewątpliwie jej wpływ na prawa człowieka – tak w wymiarze legislacyjnym, jak i społecznym, będziemy mogli bowiem ocenić dopiero w dłuższej perspektywie. Otwartym pozostaje pytanie, czy praw i wolności oddanych ze szlachetnych pobudek nie straciliśmy już na zawsze?

Analiza została zrealizowana w ramach projektu „Bezpieczeństwo a wolność. Prawa człowieka w czasie pandemii”, finansowanego z grantu Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca.

Do pobrania:

• Raport o prawach człowieka w dobie pandemii „10 miesięcy, 10 praw, 10 ograniczeń, 10 rekomendacji na przyszłość”