Dekryminalizacja zniesławienia drogą do wykonania wyroku ETPC. Stanowisko trzech organizacji

♦ Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Towarzystwo Dziennikarskie oraz Watchdog Polska zwróciły się do Komitetu Ministrów Rady Europy ze stanowiskiem dotyczącym wykonania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach o zniesławienie.

♦ Wyroki te zostały połączone w grupę spraw Kurłowicz p. Polsce (skarga nr 41029/06), w której znajduję się sześć spraw o zniesławienie (w tym prowadzone przez HFPC sprawy Lewandowska-Malec p. Polsce i Maciejewski p. Polsce).

♦ W wyrokach tych uznano, iż skazanie z art. 212 k.k. naruszyło art. 10, swobodę wypowiedzi skarżących. Stanowisko zostało złożone w ramach procedury postępowania przed Komitetem Ministrów (tzw. rule 9 submission).

W ramach planu działania określającego sposób wykonania wyroku rząd polski postuluje szkolenia dla sędziów. W szczególności, w odniesieniu do kwestii interesu publicznego, który jest interpretowany przez trybunał strasburski w sposób zdecydowanie szerszy, niż przez sądy polskie. Władze RP podkreśliły również, że sądy w sposób niewystarczający odróżniają fakty od opinii.

Organizacje podkreśliły w liście, iż liczba skazań z art. 212 k.k. w ostatnich latach ponownie wzrasta. W 2015 r. z art. 212 par. 1 skazanych było 157 osób, w 2018 r. aż 221. Z kolei z art. 212 par. liczba wzrosła z 70 w 2015 r. na 118 w 2018. Liczby te obrazują pewien trend coraz częstszego uciekania się do sankcji karnej w celu ochrony reputacji. Organizacje wskazały również, że utrzymywanie przestępstwa zniesławienia skutkuje efektem mrożącym i powstrzymuje dziennikarzy i blogerów (szczególnie działających na szczeblu lokalnych) od zabierania głosu w sprawach istotnych z punktu widzenia lokalnej społeczności.

W stanowisku wskazaliśmy, że wykonanie wyroków w sprawach o zniesławienie możliwe jest jedynie poprzez dekryminalizację przestępstwa zniesławienia. Pierwszym krokiem powinno być zniesienie kary pozbawienia wolności z art. 212 par. 2 k.k. Organizacje wniosły również o przeniesienie spraw z grupy spraw standardowych do grupy spraw szczególnych, co obligowałoby Komitet Ministrów do zajmowania się nimi w sposób regularny, co najmniej na jednym posiedzeniu w ciągu roku.

Stanowisko zostało opracowane w ramach grantu Media Legal Defence Initiative pomocy prawnej dla dziennikarzy i blogerów.

Do pobrania:

• Stanowisko HFPC, Watchdog Polska i Towarzystwa Dziennikarskiego
• Grupa spraw odnoszących się do zniesławienia