Klauzula sumienia a prawo do informacji pacjenta

♦ HFPC skierowała do senackiej Komisji Zdrowia swoje uwagi, dotyczące nowelizacji ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty.

♦ Fundacja odniosła się w nich do zmian w zakresie obowiązków informacyjnych względem pacjentów, którzy spotkali się z odmową wykonania świadczeń medycznych ze względu na powołanie się przez lekarza na klauzulę sumienia.

Problem ten w pierwszej kolejności dotyczy pacjentek, którym odmówiono wykonania legalnego zabiegu przerwania ciąży lub dostępu do antykoncepcji. Do 2015 r. obowiązek poinformowania pacjentki o lekarzu lub placówce, który mógłby udzielić świadczeń medycznych, spoczywał na lekarzu, który powołał się na klauzulę sumienia. Rozwiązanie to krytykowano jednak jako nierealistyczne i niegwarantujące pacjentce, że realnie uzyska ona informację.

Dodatkowo, w 2015 r. Trybunał Konstytucyjny uznał je za niezgodne z Konstytucją, w zakresie w jakim obowiązkiem informacyjnym obciążały lekarza powołującego się na klauzulę sumienia.

„Od tego momentu w polskim porządku prawnym brak jest rozwiązań gwarantujących pacjentkom spotykającym się z odmową wykonania świadczenia medycznego, należytej informacji” – wskazuje Marcin Wolny, prawnik HFPC.

Tymczasem kwestia ta od wielu lat pozostaje przedmiotem dyskusji pomiędzy Komitetem Ministrów Rady Europy a Rządem Rzeczpospolitej Polskiej w zakresie wykonania wyroku  P. i S. przeciwko Polsce. Europejski Trybunał Praw Człowieka zwrócił w tym wyroku uwagę na dostęp do wiarygodnych informacji  na temat warunków legalnego przeprowadzenia zabiegu przerwania ciąży. W jego ocenie kwestia ta ma bezpośrednie znaczenie dla wykonania autonomii osobistej jednostki. ETPC podkreślił przy tym, że istniejące procedury powinny zapewniać podjęcie decyzji jednostce w odpowiednim czasie.

W ramach procedury wykonania wyroku P. i S. Ministerstwo Spraw Zagranicznych zadeklarowało wprowadzenie rozwiązań nakładających obowiązek informacyjny na placówkę, w której powołano się na klauzulę sumienia. Jednocześnie podkreślało, że klauzula sumienia dotyczy jedynie lekarzy i nie ma zastosowania do placówek służby zdrowia.

„Rozwiązania te znalazły się w pierwotnym projekcie ustawy. Zostały z niego jednak wykreślone w toku prac legislacyjnych, przy aprobacie przedstawicieli Rady Ministrów” – tłumaczy Marcin Wolny.

W swojej opinii HFPC zwraca uwagę na konieczność przyjęcia poprawek gwarantujących pacjentom spotykającym się z klauzulą sumienia efektywnej informacji o placówkach lub lekarzach, którzy mogą wykonać określone świadczenia medyczne.

„Jest to konieczne, aby zagwarantować pacjentom równy dostęp do opieki zdrowotnej, a więc urzeczywistnić treść art. 68 ust. 2 Konstytucji” – wskazuje prawnik HFPC.

Fundacja zwróciła także uwagę, że pierwotnie proponowane rozwiązania nie były wolne od mankamentów. Nie gwarantowały bowiem, że władze placówki medycznej każdorazowo będą informowane o skorzystaniu przez lekarza z klauzuli sumienia.

„Również to musi się zmienić” – dodaje M. Wolny.

Do pobrania:

• Uwagi HFPC do nowelizacji ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty

Powiązane linki:

• Polska nadal nie wykonuje wyroków ETPC w sprawie dostępu do aborcji
• Komitet Ministrów Rady Europy wezwał Polskę do zapewnienia efektywnego dostępu do legalnej aborcji
• Komitet Ministrów Rady Europy: władze powinny podjąć kroki, aby zapewnić dostęp do legalnej aborcji w Polsce
• Wyroki ETPC w sprawach dotyczących dostępu do legalnej aborcji nadal niewykonane
• HFPC o stosowaniu klauzuli sumienia