Ministerstwo Zdrowia odpowiada na interwencję HFPC ws. sytuacji polskiej psychiatrii dziecięcej

♦ W ubiegłym miesiącu Helsińska Fundacja Praw Człowieka skierowała pismo do Ministra Zdrowia, w którym wyraziła zaniepokojenie w związku z kolejnymi doniesieniami medialnymi dotyczącymi problemu niewłaściwej opieki psychiatrycznej świadczonej małoletnim.

♦ W piśmie Fundacja podkreśliła m.in., że zagwarantowanie prawa do ochrony zdrowia oraz do godnych warunków leczenia jest jednym z istotnych zadań państwa.

♦ 5 września 2019 r. otrzymaliśmy odpowiedź od zastępcy dyrektora Departamentu Zdrowia Publicznego i Rodziny Ministerstwa Zdrowia, w której podkreślono, że „trudna sytuacja w ochronie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży jest znana Ministerstwu Zdrowia a poprawa tej sytuacji jest priorytetowa”.

♦ 9 września 2019 r. otrzymaliśmy odpowiedź na nasze pismo od Zastępcy Rzecznika Praw Pacjenta, w której podkreślono, że „Polska ma stworzony sprawnie funkcjonujący system ochrony praw osób doświadczających kryzysu psychicznego” oraz „sytuacja w opiece psychiatrycznej dzieci i młodzieży wymaga działań zmierzających do podniesienia poziomu udzielanych świadczeń, dostępności do nich i warunków, w jakich są realizowane”.

MZ wskazuje na nowy model ochrony zdrowia psychicznego

W piśmie wskazano, że w ramach Ministerstwa Zdrowia, od lutego 2018 r. działa Zespół ds. zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Jednym z jego zadań było opracowanie projektu reformy polskiej psychiatrii dziecięcej. Nowy model ochrony zdrowia psychicznego został wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 sierpnia 2019 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień (Dz.U. poz.1640), które określa warunki szczegółowe, jakie są obowiązani spełniać świadczeniodawcy realizujący świadczenia gwarantowane z zakresu opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży w ramach poziomów referencyjnych.

Głównym założeniem nowego modelu jest deinstytucjonalizacja psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Jak wskazuje zastępca dyrektora Departamentu, jednym z filarów nowego systemu będą ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży, których celem będzie udzielanie pomocy dziecku oraz rodzinie przy współpracy ze środowiskiem szkolnym. Zdaniem Ministerstwa, działanie takie ma umożliwić zorganizowanie opieki, w sposób angażujący więcej podmiotów niż tylko lekarzy psychiatrów. Zdaniem MZ, dzięki temu do psychiatrów kierowane będą tylko te osoby, które potrzebują diagnozy psychiatrycznej lub farmakologicznej. W piśmie przedstawiono również piramidę obrazującą poziom referencyjności placówek systemu zapewniającego wsparcie pacjentom niepełnoletnim doświadczającym zaburzeń psychicznych.

Pośród innych elementów nowego modelu, na które zwrócono uwagę w odpowiedzi na interwencję HFPC, są też działania podjęte w celu rozwoju kadr specjalistów – lekarzy, a także innych profesjonalistów zajmujących się ochroną zdrowia psychicznego najmłodszych. Oprócz wprowadzenia wyżej wymienionych regulacji, w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, opublikowane zostało ogłoszenie o konkursie na projekty, które przewidują szkolenia kadr systemu opieki zdrowotnej, oświaty i pomocy społecznej w celu uzyskania kwalifikacji m.in. w zakresie ww. nowych zawodów. W piśmie zwrócono również uwagę na zmianę kryteriów wyceny świadczeń z zakresu psychiatrii dziecięcej, a także podwyższenie nakładów na świadczenia psychiatryczne dedykowane dzieciom i młodzieży.

Nieletni na oddziałach dla dorosłych

W skierowanej do HFPC odpowiedzi, Ministerstwo odniosło się również do problematyki hospitalizacji pacjentów niepełnoletnich na oddziałach dla dorosłych. Jak podkreślił zastępca dyrektora Departamentu Zdrowia Publicznego i Rodziny, wymienione w piśmie rozwiązania stosowane są wyłącznie w drodze wyjątku. Ponadto wskazano, że zagwarantowanie adekwatnej do potrzeb populacji w danym województwie liczby miejsc na oddziałach szpitalnych dla dzieci i młodzieży należy do kompetencji samorządu wojewódzkiego. W związku z tym ­­– a także uwzględniając fakt, że samorządy województwa posiadają narzędzia umożliwiające realizację tego obowiązku – „jako organy założycielskie zakładów psychiatrycznej opieki zdrowotnej mają możliwość zarówno realizacji długoterminowej strategii zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych mieszkańców jak i interweniowania w sytuacji pojawiających się kryzysów”.

Rzecznik Praw Pacjenta podkreśla skalę zaniedbań na różnym szczeblu

W piśmie stwierdzono, że stan psychiatrii dziecięcej w Polsce wymaga poprawy, a problemy wynikają z wieloletnich zaniedbań. Jednocześnie zapewniono, że sytuacja psychiatrii dzieci i młodzieży znajduje się w szczególnym zainteresowaniu Rzecznika Praw Pacjenta i wszelkie działania prewencyjne i kontrolne są podejmowane w trybie pilnym. Jak podkreślono, w 25. rocznicę uchwalenia ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, Rzecznik zwrócił się z apelem do kierowników szpitali psychiatrycznych wielospecjalistycznych z oddziałami psychiatrycznymi o podjęcie wzmożonych działań zapewniających bezpieczeństwo pacjentom, w tym przegląd procedur i sprawdzenie infrastruktury.

Zastępca Rzecznika Praw Pacjenta wskazuje, że 20 maja podpisano pierwsze w Polsce porozumienie o współpracy z uczelnią wyższą na rzecz osób doświadczających kryzysu psychicznego. Umowa została podpisana między Rzecznikiem Praw Pacjenta i Uniwersytetem Jagiellońskim i dzięki niej będą realizowane propozycje zmian m.in. w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, uwzględniające szczególnie potrzeby osób małoletnich doświadczających kryzysu psychicznego.

Do pobrania:

• Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia na interwencję Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
• Odpowiedź Rzecznika Praw Pacjenta na interwencję HFPC
• Pismo HFPC do Ministra Zdrowia
• Stanowisko HFPC ws. sytuacji polskiej psychiatrii dziecięcej

Powiązane linki:

• Interwencje HFPC w sprawach dotyczących polskiej psychiatrii dziecięcej