Opinia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka do drugiej odsłony tarczy antykryzysowej

♦ Helsińska Fundacja Praw Człowieka przedłożyła w środę Sejmowi opinię dotyczącą drugiej odsłony tarczy antykryzysowej.

♦ Zwróciła w niej uwagę na kilka rozwiązań, które niosą ryzyko dyskryminacji albo nieproporcjonalnego naruszenia prawa do prywatności jednostki.

♦ Dodatkowo, wskazała na konieczność pilnego zapewnienia procedur chroniących ofiary przemocy domowej i zagwarantowania rodzicom prawa do sprawowania opieki nad dziećmi w wieku od 8 do 13 lat.

Wątpliwości HFPC budzą rozwiązania dające Ministrowi Cyfryzacji kompetencji do żądania zanonimizowanych danych o lokalizacji urządzeń telekomunikacyjnych, niezależnie od tego, czy użytkownik takiego urządzenia podlega kwarantannie, czy też nie.

„Rozwiązania takie w praktyce mogą stać się środkiem do powszechnego inwigilowania obywateli pod kątem tego, czy stosują się oni do określonych zakazów i nakazów” – tłumaczy Marcin Wolny, prawnik HFPC.

Innym z budzących wątpliwości rozwiązań są przepisy pozwalające na ustawowe wymuszenia zwolnień w jednostkach administracji rządowej. Projektodawcy proponują w nich, aby każda jednostka organizacyjna samodzielnie ustalała kryteria dokonywanej redukcji etatów. W rezultacie istnieje ryzyko, że rozwiązania te posłużą do arbitralnego dopasowania kryteriów zwolnień pod z góry upatrzone osoby. Dodatkowo taki standard dokonywania zwolnień niesie ryzyko dyskryminacji.

„Jednym z przykładowych kryteriów zwolnień wskazanym w projekcie jest dyspozycyjność pracownika, co w praktyce najsilniej może uderzyć w osoby wychowujące małe dzieci” – wskazuje prawnik HFPC.

Fundacja Helsińska zaapelowała również o wprowadzenie rozwiązań gwarantujących rodzicom dzieci pomiędzy 8 a 13 r. życia prawa do uzyskania świadczenia opiekuńczego w związku z zamknięciem placówek oświatowych. Obecnie z prawa takiego mogą korzystać jedynie osoby, których dzieci nie ukończyły 8 roku życia. Biorąc pod uwagę obecne ograniczenia, może to skutkować koniecznością pozostawienia takich dzieci w domu bez opieki.

„Otrzymaliśmy pierwsze skargi wskazujące na ten problem. Mama chłopca, który w marcu skończył 8 lat, wskazała, że dla jej dziecka sama sytuacja związana z epidemią jest stresująca. Fakt, że musi pozostawić go bez opieki w domu, tylko tę traumę pogłębia” – podkreśla Marcin Wolny.

Bezwzględnie konieczne jest zdaniem HFPC uregulowanie procedury ochrony ofiar przemocy domowej. Fundacja z uznaniem przyjęła poprawkę jednej z posłanek znoszącą zakaz eksmisji w stosunku do sprawców przemocy domowej.

„W naszej ocenie konieczne może być również dopisanie do katalogu spraw pilnych rozpoznawanych przez sądy w takcie stanu epidemii kwestii przedłużania przez sąd stosowania środka zapobiegawczego w postaci nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym” – dodaje Marcin Wolny.

Opinia została przygotowana w ramach grantu Funduszu Obywatelskiego „Bezpieczeństwo a wolność. Prawa człowieka w czasie pandemii”, zarządzanego przez Fundację dla Polski.

Do pobrania:

• Opinia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka do rządowego projektu ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2