Opinia HFPC o relacjonowaniu demonstracji przez dziennikarzy

Przekazywanie informacji z demonstracji i protestów społecznych jest jednym z kluczowych zadań mediów w demokratycznym społeczeństwie i wymaga zapewnienia dziennikarzom szczególnej ochrony. Swoboda relacjonowania demonstracji ma istotne znaczenie nie tylko w kontekście wolności słowa, ale także wolności zgromadzeń.

Obecność mediów podczas demonstracji służy m.in. przekazywaniu rzetelnych informacji, ale także monitorowaniu i nagłaśnianiu ewentualnych nieprawidłowości, w tym naruszeń praw człowieka, które mogą wystąpić w trakcie ich przebiegu oraz może pomóc w rozliczeniu osób odpowiedzialnych za zaistniałe nadużycia – podkreśla HFPC w opublikowanej opinii.

Szczególna ochrona dziennikarzy

Funkcjonariusze powinni uwzględniać ważną rolę dziennikarzy jako bezstronnych obserwatorów. Szczególna ochrona oprócz przedstawicieli mediów tradycyjnych powinna także obejmować inne podmioty, które pełnią w czasie zgromadzenia podobną funkcję, np. obrońców praw człowieka czy dziennikarzy obywatelskich.

Warunkiem objęcia dziennikarza szczególną ochroną jest zachowanie przez niego neutralności i nieangażowanie się bezpośrednio w manifestację. W miarę możliwości dziennikarze i osoby uczestniczące w demonstracji „w celach dziennikarskich”, zwłaszcza jeśli nie noszą widocznych oznaczeń i nie są wyposażone w przedmioty sugerujące wykonywany zawód, powinny podejmować działania ułatwiające policji ich identyfikację.

Swoboda rejestrowania przebiegu wydarzenia

Organy państwa nie mogą utrudniać dziennikarzom wykonywania pracy. Dotyczy to środków przymusu polegających na zatrzymaniu, odmowie dostępu bądź usunięciu z miejsca demonstracji, ale także powstrzymania się od przeszkadzania w gromadzeniu informacji, np. poprzez utrudnienie nagrywania, skonfiskowanie sprzętu reporterskiego, odmowę wydania akredytacji czy nieuzasadnione „groźby” pociągnięcia do odpowiedzialności prawnej.

Prawo do fotografowania i nagrywania demonstracji przysługuje dziennikarzom niezależnie od tego, czy zgromadzenia mają legalny charakter czy pokojowy przebieg. Nielegalne demonstracje czy agresywny przebieg zgromadzenia może tym bardziej uzasadniać dostęp mediów do tego wydarzenia.

Obowiązek zapewnienia dziennikarzom bezpieczeństwa

Na państwie ciąży też obowiązek ochrony dziennikarzy przed zagrażającym ich bezpieczeństwu zachowaniem ze strony innych osób, np. uczestników demonstracji lub kontrdemonstracji. Nie może być on jednak wykorzystywany jako pretekst do nieuzasadnionego ograniczania dziennikarzom możliwości swobodnego ich relacjonowania. Wszelkie restrykcje muszą mieć rzeczywiste podstawy, adekwatny zakres i wymagają indywidualnego przeanalizowania każdej sytuacji.

Swoboda pracy dziennikarzy przy relacjonowaniu demonstracji jest szczególnie ważna w sytuacji, gdy – tak jak obecnie w Polsce – udział w zgromadzeniach publicznych staje się kluczowym narzędziem manifestowania poglądów przez społeczeństwo obywatelskie. Tymczasem w ostatnich dwóch latach zauważalny jest niebezpieczny wzrost liczby incydentów zagrażających nieskrępowanemu przekazywaniu informacji ze zgromadzeń publicznych przez media. Wobec braku przepisów szczególnych, które chroniłyby dziennikarzy pracujących podczas demonstracji, kluczowe jest wypracowanie odpowiednich gwarancji w tym zakresie w orzecznictwie sądów.

Opinia dostępna jest tutaj.