AA
A
zapisz się do newslettera: 
Podejmij Działanie

Ponad 100 europejskich organizacji społecznych wzywa UE: odzyskajmy prawa i wartości na europejskich granicach

Jako europejskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego i organizacje zawodowe zajmujące się azylem, migracją, pomocą humanitarną i prawami człowieka jesteśmy wstrząśnięci utrzymującym się kryzysem humanitarnym na granicy Unii Europejskiej i Białorusi, który wywołuje ogrom ludzkiego cierpienia i doprowadził do śmierci co najmniej dziesięciu osób.

 

Całkowicie potępiając działania Białorusi, wzywamy jednocześnie Unię Europejską, jej państwa członkowskie oraz wszystkie właściwe organizacje europejskie i międzynarodowe do reakcji w sposób zgodny z unijnymi i międzynarodowymi zobowiązaniami prawnymi oraz standardami przyzwoitości.

 

Ludzie, którzy znaleźli się w centrum kryzysu, są wykorzystywani jako uczestnicy konfliktu między UE a Białorusią. Konflikt ten dotyczy bezpieczeństwa, ale uczestniczący w nim ludzie sami nie stanowią zagrożenia dla bezpieczeństwa i nie powinni być ani przedstawiani, ani traktowani przez żadną ze stron tak, jakby byli bronią. Wszystkie relacje bowiem wskazują, że wśród osób uwikłanych w opisywane wydarzenia znalazło się wiele bardzo wrażliwych grup, w tym kobiety w ciąży, rodziny z małymi dziećmi oraz osoby starsze lub kontuzjowane. Są wśród nich ludzie, którzy uciekli przed wojną i prześladowaniami z Syrii, Jemenu, Afganistanu i Iraku, a którzy z powodu braku bezpiecznych i legalnych szlaków emigracji nie mogli wybrać alternatywnej drogi prowadzącej do bezpieczeństwa. Pragniemy również zauważyć, że pomimo poważnych napięć, które istnieją pomiędzy zaangażowanymi państwami, sytuacja ta, podobnie jak wiele innych występujących na granicach Unii Europejskiej, jest możliwa do opanowania i należy do niej podchodzić z odpowiednią perspektywą. W skali globalnej wiele krajów znajdujących się w bardzo niestabilnej sytuacji stoi przed złożonymi wyzwaniami związanymi z przemieszczaniem się ludności, które mają wymiar geopolityczny i bezpieczeństwa i dotyczą znacznie większej liczby osób. Potrzebna jest tu przemyślana reakcja, obejmująca zdecydowaną obronę prawa do azylu oraz prawa unijnego i międzynarodowego.

 

Proponujemy zatem następujące rozwiązania obejmujące różne aspekty kryzysu:

Zapewnienie możliwości ubiegania się o azyl na granicy

Zgodnie z prawem unijnym i międzynarodowym każda osoba ubiegająca się o azyl na granicy, niezależnie od sposobu przybycia, ma prawo do złożenia wniosku o udzielenie azylu. Należy niezwłocznie przywrócić prawną i praktyczną możliwość ubiegania się o azyl w Polsce, Litwie i Łotwie. Oznacza to, że należy zaprzestać podejmowania wszelkich działań mających na celu pozbawienie osób dostępu do terytorium UE i uniemożliwienie złożenia wniosku o azyl. Działania takie obejmują uniemożliwianie osobom przedostania się na terytorium UE, w tym poprzez użycie siły i wydawanie funkcjonariuszom straży granicznej poleceń dokonywania tzw. pushbacków, pozbawianie możliwości składania wniosków o azyl poprzez ograniczanie skutecznego dostępu do procedury z wykorzystaniem ograniczeń terytorialnych dotyczących lokalizacji placówek, w których można składać wnioski, a także próby wprowadzania odstępstw od norm prawa azylowego i ustanawiających ochronę przed wydaleniem.

Zagwarantowanie dostępu do pomocy humanitarnej

W krótkoterminowej perspektywie istotne jest, aby zaangażowane państwa zapewniły pomoc humanitarną osobom uwikłanym w tę sytuację, umożliwiając organizacjom humanitarnym dotarcie do nich i udzielenie im pomocy. To, że państwa członkowskie UE uniemożliwiają niesienie ratującej życie pomocy ludziom, z których niektórzy są wyjątkowo zagrożeni, jest godną ubolewania i lekkomyślną praktyką. Ponadto może ona mieć negatywne skutki w kontekście zapewnienia pomocy humanitarnej w sytuacjach wysiedleń poza obszarem UE i negatywnie wpływa na postrzeganie UE jako wiarygodnego organizatora pomocy humanitarnej.

Jeżeli impas będzie trwał nadal, jednym z rozwiązań, które może zapobiec utracie kolejnych istnień ludzkich, jest decyzja o natychmiastowej ewakuacji migrantów z regionu przygranicznego do państw członkowskich UE, w tym z wykorzystaniem ofert przyjęcia tych osób dotychczas złożonych przez społeczeństwo obywatelskie, miasta i wspólnoty wyznaniowe. Równolegle państwa członkowskie UE powinny omówić i uzgodnić doraźne ustalenia dotyczące relokacji. Proponowane przewożenie ludzi do krajów trzecich w celu rozpatrzenia wniosku o azyl jest niezgodne z prawem międzynarodowym i unijnym oraz niewykonalne z politycznego punktu widzenia.

Uchylenie niespełniających wymogów przepisów krajowych

Sytuacja na granicach zewnętrznych doprowadziła do zmian w krajowym ustawodawstwie azylowym. Jak wynika z analizy prawnej ustawodawstwa przyjętego w Litwie, Polsce i  Łotwie, niektóre zmiany legislacyjne są niezgodne z dorobkiem prawnym UE w dziedzinie azylu, traktatami europejskimi, Kartą Praw Podstawowych i prawem międzynarodowym. Na Litwie zmiany mają na celu ograniczenie dostępu do azylu, zniesienie ochrony osób znajdujących się w trudnej sytuacji, umożliwienie automatycznego zastosowania detencji, ograniczenie dostępu do skutecznego środka ochrony prawnej oraz ograniczenie możliwości uzyskania warunków przyjmowania.

 

W przypadku Polski nowe przepisy naruszają bezpośrednio zasadę non-refoulement, ponieważ umożliwiają wydalanie osób z Polski nawet po złożeniu przez nie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej i bez indywidualnego zbadania, czy wydalenie doprowadzi do naruszenia ich praw człowieka. Na Łotwie zmiany prawne wykluczają możliwość ubiegania się o azyl osób przekraczających granicę, co jest równoznaczne z nierespektowaniem prawa do ubiegania się o azyl i ochrony przed wydaleniem. Chociaż niektóre z nowelizacji mają – w teorii – charakter tymczasowy i stosowane są jedynie na ograniczonym obszarze geograficznym, istnieje ryzyko, że mogą one zinstytucjonalizować bezprawne praktyki. Ubieganie się o azyl jest jednym z praw podstawowych, a zasada non-refoulement nie podlega uchyleniu i musi być przestrzegana nawet w sytuacjach nadzwyczajnych.

 

Komisja Europejska musi domagać się realizacji swojego skierowanego do państw członkowskich apelu o usunięcie tych elementów regulacji prawnych, które naruszają prawo europejskie. Zgodność z prawem unijnym powinna być podstawowym warunkiem uzyskania jakiegokolwiek wsparcia ze strony UE. Jeżeli państwa członkowskie nie chcą przestrzegać prawa unijnego i międzynarodowego, należy rozważyć możliwość zastosowania środków dyscyplinujących i odnoszących się do naruszenia przepisów.

Przeciwdziałanie represjom wobec społeczeństwa obywatelskiego, mediów i przedstawicieli zawodów prawniczych

Sytuacja na granicy Unii Europejskiej wywołuje podejmowane przez państwa członkowskie próby zastraszania i represjonowania przedstawicieli niezależnego społeczeństwa obywatelskiego, mediów i zawodów prawniczych, którzy starają się wykonywać swoje obowiązki zawodowe w reakcji na zaistniałe okoliczności. Działania mające na celu zapewnienie pomocy humanitarnej i prawnej ludziom przebywającym na granicy nie mogą być penalizowane. Zakaz wstępu do stref przygranicznych dla działaczy organizacji społecznych i dziennikarzy nie tylko skutkuje pozbawieniem pomocy przebywające tam osoby, ale ma również wpływ na funkcjonowanie niezależnego społeczeństwa obywatelskiego i mediów poza Europą. Istotne jest, aby sytuacja w strefie przygranicznej była monitorowana przez niezależne podmioty w celu zapewnienia przestrzegania prawa unijnego i międzynarodowego. Akty przemocy muszą zostać potępione i wyjaśnione.

Zapewnienie standardów i przejrzystości w zakresie praw człowieka jako centralny obszar współpracy z państwami trzecimi

Obecnie Unia Europejska aktywnie dąży do zawarcia porozumień z państwami trzecimi w celu powstrzymania napływu osób na europejskie granice lub ponownego przyjęcia przez te państwa swoich obywateli. Należy zagwarantować, aby wszelkie porozumienia z krajami trzecimi, takimi jak Irak, Turcja czy Liban, pozostawały w zgodzie z międzynarodowymi standardami ochrony praw człowieka, poczynając od prawa do opuszczenia własnego kraju i zobowiązań dotyczących zasady non-refoulement. Aby poddać demokratycznej kontroli porozumienia pomiędzy UE a państwami trzecimi, treść wszelkich uzgodnień powinna być publicznie dostępna, a Parlament Europejski powinien odgrywać znaczącą rolę w monitorowaniu takich porozumień. Należy również zagwarantować niezależne monitorowanie powrotów i wsparcie dla osób powracających.

 

Unia Europejska i jej państwa członkowskie muszą reagować na kryzys na granicy w sposób zgodny ze powziętymi przez siebie zobowiązaniami wynikającymi z norm prawa międzynarodowego i unijnego. Zaistniała sytuacja może zostać opanowana w pokojowy i racjonalny sposób przy użyciu obecnych ram politycznych i prawnych, o ile będą one stosowane. Jesteśmy zaniepokojeni doniesieniami o przygotowywanych projektach, które mogą pozwalać na nieuzasadnione odstępstwa od prawa unijnego i międzynarodowego.

 

Sygnatariusze:

  1. 11.11.11.
  2. A Buon Diritto Onlus
  3. A.S.G.I. – Associazione per gli Studi Giuridici sull’Immigrazione
  4. ACT Alliance EU
  5. Action Aid International
  6. ActionAid Włochy
  7. ActionAid Hiszpania
  8. aditus foundation
  9. Amnesty International
  10. Andalucía Acoge
  11. ARCI (Associazione Ricreativa e Culturale Italiana)
  12. Stowarzyszenie Konsultacji Ekonomicznych dla Imigrantów i Uchodźców (ACEIR)
  13. ASSOCIATION ODNOS
  14. AsyLex
  15. asylkoordination österreich
  16. Asylrättscentrum – Szwedzkie Centrum Prawa Uchodźczego
  17. BRD-Szwecja
  18. Brot für die Welt
  19. Bundesverband Netzwerke von Migrantenorganisationen e.V. (NeMO) Niemcy
  20. Caritas Europa
  21. CEAR
  22. Centro Astalli
  23. Kościół Szwecji
  24. CIR
  25. CIRÉ (Coordination et Initiatives pour Réfugiés et Étrangers)
  26. Concord Włochy
  27. Conselho Português para os Refugiados (CPR)
  28. Convive-Fundación Cepaim
  29. Cordaid
  30. Duńska Rada ds. Uchodźców (DRK)
  31. Defence for Children – ECPAT Holandia
  32. Der Paritätische Gesamtverband
  33. Diakonie Austria
  34. Holenderska Rada ds. Uchodźców
  35. ECRE
  36. Entreculturas
  37. Estońska Rada ds. Uchodźców
  38. Eurochild
  39. EuroMed Rights
  40. Europejskie Centrum Prawa Konstytucyjnego i Praw Człowieka
  41. Europejska Sieć na rzecz Bezpaństwowców
  42. fairness-asyl
  43. FARR – Szwedzka Sieć Grup Wspierania Uchodźców
  44. Fédération de l’entraide protestante
  45. Federacja Kościołów Protestanckich we Włoszech (FCEI)
  46. Fińska Rada Ekumeniczna
  47. Fińskie Centrum Doradztwa dla Uchodźców
  48. FOCSIV – Włoska federacja chrześcijańskich organizacji wolontariatu międzynarodowego
  49. Forum na rzecz sprawiedliwego rozwoju (Słowenia)
  50. Forum réfugiés-Cosi
  51. France terre d’asile
  52. Geloof en Samenleving (de Remonstranten)
  53. Niemieckie Stowarzyszenie Caritas
  54. Global Call to Action Against Poverty (GCAP) Europa
  55. Greckie Forum Uchodźców
  56. Helsińska Fundacja Praw Człowieka
  57. HIAS Europa
  58. HIAS Grecja
  59. Węgierski Komitet Helsiński
  60. I.C.S. (Consorzio Italiano di Solidarietà)
  61. ICMC Europe/sieć SHARE
  62. IGLESIA EVANGELICA ESPAÑOLA
  63. ILGA-Europe
  64. Irlandzka Rada ds. Imigrantów
  65. Institue Emma – centrum dla ofiar przemocy
  66. Institute Circle, Słowenia
  67. International Rescue Committee
  68. Intersos
  69. IPSIA ACLI
  70. Irlandzka Rada ds. Uchodźców
  71. Wspólnota mieszkańców Wybrzeża Kości Słoniowej w Grecji
  72. JRS Europe
  73. La Coordinadora de Organizaciones para el Desarrollo
  74. Legambiente
  75. Lunaria
  76. Médecins du Monde International Network
  77. Medici per i Diritti Umani (MEDU)
  78. Missing Children Europe
  79. Mosaico azioni per i rifugiati
  80. New Women Connectors
  81. NOAS
  82. Norweska Rada ds. Uchodźców
  83. Fundacja Ocalenie
  84. OMEP
  85. Open Society European Policy Institute (OSEPI)
  86. OPU – Organizacja Pomocy Uchodźcom
  87. Oxfam International
  88. Passerell
  89. PIC – Prawne centrum ochrony praw człowieka i środowiska naturalnego
  90. PICUM
  91. PRO ASYL
  92. Red Acoge (Hiszpania)
  93. Refugees Welcome Włochy
  94. Safe Passage International
  95. Save the Children
  96. she4she
  97. Słoweńska Filantropia – Stowarzyszenie na rzecz Promocji Wolontariatu
  98. Stop Mare
  99. Szwajcarska Rada ds. Uchodźców
  100. Symbiosis – Szkoła Politologii w Grecji, członek Sieci Rady Europy
  101. UNITED for Intercultural Action Campaign, sekretariat inicjatywy „Fortress Europe No More Deaths”
  102. Vluchtelingenwerk Vlaanderen
  103. Światowa Rada Hazarów (WHC)

Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do twoich potrzeb. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo ma możliwość wyłączenia ich w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje. Dowiedz się więcej jak je wyłączyć.
Przejdź do paska narzędzi