Nowa ustawa wyborcza – nowe problemy. Uwagi HFPC do ustawy o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta RP

♦ W przedstawionej Senatowi opinii Helsińska Fundacja Praw Człowieka zwróciła uwagę, że uchwalona przez Sejm specustawa wyborcza zawiera rozwiązania zagrażające równości wyborów oraz pewności prawa.

♦ Wątpliwości HFPC dotyczą także sposobu dystrybucji pakietów wyborczych.

Nowa ustawa zakłada, że głosowanie korespondencyjne stanowić będzie opcjonalną formę oddania głosu w nadchodzących wyborach prezydenckich. Zdaniem HFPC, ustawodawca nie ustanawia jednak odpowiednich zabezpieczeń gwarantujących, że pakiet wyborczy trafi do właściwego wyborcy.

„Doręczenie pakietów do oddawczych skrzynek pocztowych, a nie do rąk własnych wyborcy stwarza ryzyko przejęcia pakietu wyborczego przez nieuprawnione osoby” – wskazuje Marcin Wolny, prawnik HFPC.

Dodatkowo wybory przeprowadzone na mocy ustawy będą miały charakter hybrydowy. Wezmą w nich udział kandydaci zarejestrowani w wyborach, które się nie odbyły, a także nowi kandydaci. Ich sytuacja będzie jednak diametralnie różna. Pierwsi zostaną zwolnieni z obowiązku dochowania formalności związanych z ponowną rejestracją swojej kandydatury. Otrzymają także rozwiązania pozwalające wydatkować na całą kampanię wyborczą ponad trzykrotnie większej ilości środków finansowych.

„Zagrozi to równości wyborów, rozumianej jako konieczność stworzenia przez ustawodawcę równych szans dla wszystkich kandydatów w nich uczestniczących” – tłumaczy Marcin Wolny.

Innym z kontrowersyjnych rozwiązań zawartych w projekcie jest kwestia ustalenia kalendarza wyborczego. Ustawa przewiduje wyłączenie postanowień Kodeksu wyborczego określającego terminy dla dokonania poszczególnych czynności wyborczych. W zastępstwie tego daty do dokonania czynności arbitralnie określi Marszałek Sejmu, co może skutkować rażąco krótkimi terminami na dokonanie czynności wyborczych, np. zebranie odpowiedniej liczby podpisów popierających kandydata.

„Taki sposób regulowania kalendarza wyborczego jest niedopuszczalny. Art. 127 ust. 7 Konstytucji przewiduje, że zasady i tryb zgłaszania kandydatów na urząd Prezydenta regulowane są na poziomie ustawy, a nie postanowienia Marszałka Sejmu, które nie stanowi źródła prawa” – dodaje M. Wolny.

Pozytywnie HFPC odniosła się zaś do idei wyposażenia Ministra Zdrowia w kompetencje do ustanowienia katalogu środków ochrony osobistej przewidzianych dla członków obwodowych komisji wyborczych. Zwróciła jednak uwagę, że środki te powinny również być do dyspozycji mężów zaufania i obserwatorów społecznych przebywających w lokalach wyborczych.

Działania w tej sprawie są realizowane w ramach grantu Funduszu Obywatelskiego „Bezpieczeństwo a wolność. Prawa człowieka w czasie pandemii”, zarządzanego przez Fundację dla Polski.

Do pobrania:

• Uwagi HFPC do ustawy o szczególny zasadach przeprowadzania wyborów na Prezydenta RP