Czy szczepienia przeciwko COVID mogą być obowiązkowe? Opinia prawna HFPC

W Sejmie czeka na rozpatrzenie poselski projekt ustawy zakładający wprowadzenie obowiązkowych szczepień przeciwko COVID-19. „Bieżąca sytuacja epidemiczna może uzasadniać rozszerzenie obowiązku szczepień ochronnych również na szczepienia przeciw COVID-19. Krok taki byłby istotny dla ochrony zdrowia osób, które nie mogą się szczepić, jak również dla zagwarantowania efektywnego dostępu do opieki zdrowotnej osobom, które cierpią z powodu innych chorób niż COVID-19” – podkreśla w swojej opinii prawnej HFPC.

Obowiązek władz

W swojej opinii HFPC zwróciła uwagę, że konstytucja nakłada na władze publiczne obowiązek zwalczania chorób zakaźnych, choć nie określa szczegółowo, jak powinien on być realizowany.

Sposobem na wypełnienie tego zobowiązania mogą być obowiązkowe szczepienia przeciwko konkretnym chorobom epidemicznym i z tego rozwiązania władze korzystają od co najmniej kilkunastu lat. W swojej opinii HFPC przypomina, że w Polsce nakaz szczepień dotyczy aż 14 chorób i jak dotąd konstytucyjność takich zobowiązań nie była podważana. Co istotne, już funkcjonująca ustawa pozwala na objęcie obowiązkiem szczepień ochronnych również te przeciwko koronawirusowi. Przyjęcie oddzielnej ustawy w tym przedmiocie pozwoliłoby na rozwianie jakichkolwiek wątpliwości wokół legalności tak sformułowanego obowiązku, gwarantując jego lepsze egzekwowanie.

Szczepienia a wolność osobista

Nakaz szczepienia ingeruje w wolność osobistą jednostki oraz jej prawo do poszanowania życia prywatnego. Prawa te nie mają jednak charakteru absolutnego. W określonych warunkach i na określonych zasadach mogą być ograniczane.

Konstytucja wymaga w tym względzie, aby takie ograniczenia były ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla ochrony określonych wartości. Wśród nich wymienia zdrowie, prawa i wolności innych osób, a także porządek publiczny.

Trybunał w Strasburgu: obowiązkowe szczepienia nie naruszają praw

Obowiązek szczepień ochronnych był niedawno także przedmiotem orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W sprawie Vavřička i inni p. Czechom uznał on obowiązkowe szczepienia za zgodne z Europejską Konwencją Praw Człowieka. Jednocześnie nakreślił przy tym szereg okoliczności, które powinny być wzięte pod uwagę przy ocenie, czy szczepienia przeciwko konkretnej chorobie powinny stać się obowiązkowe.

Warto podkreślić, że w tej sprawie swoją opinię złożył także polski rząd, w której zaznaczył, że obowiązek szczepień jako taki nie narusza praw i wolności określonych w Konwencji.

Sytuacja epidemiczna wymaga działania

W świetle kryteriów zarysowanych przez ETPC należy uznać, że bieżąca sytuacja epidemiczna może uzasadniać rozszerzenie obowiązku szczepień ochronnych również na szczepienia przeciw COVID-19. „Innym, alternatywnym rozwiązaniem przeciwdziałania pandemii mogłoby być wprowadzanie dalszych ograniczeń w swobodzie przemieszczania się, prawie do nauki, wolności prowadzenia działalności gospodarczej. Wysoce dyskusyjne przy tym byłoby twierdzenie, że środki takie miałyby mniej dolegliwy charakter od obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym” – zaznacza HFPC w opinii.

Do pobrania

Opinia prawna HFPC do poselskiego projektu ustawy nowelizującego ustawę o zwalczaniu chorób zakaźnych

Projekt ustawy

Zobacz powiązane

Prawa człowieka w dobie pandemii koronawirusa

Stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka ws. postępowań dyscyplinarnych wobec lekarzy informujących opinię publiczną

Wiem, że… | Wolność zgromadzeń a tzw. “rozporządzenia covidowe”